Arwyddlun Tsieineaidd
Arwyddlun Tsieineaidd neu Hanzi yw'r geirarwyddion (logogramau) a ddefnyddir i ysgrifennu ieithoedd Tsieina. Rhennir Hanzi yn arwyddluniau traddodiadol a symledig.
Gellir rhannu arwyddluniau Tsieineaidd yn bum categori:
- pictogramau (yn cyfleu darlun): 月 = lleuad, 日 = haul
- ideogramau syml (yn cyfleu syniad): 下 = oddi tan, 上 = uwchben
- ideogramau cyfansawdd: 日+月 = 明 = clir
- ffonogramau (yn cyfleu ystyr trwy wreiddyn a rhan ffonetig)
- e.e.: 女 (gwreiddyn: ‘merch’ + 马 (elfen ffonetig ‘ma’ (ceffyl)) = 妈 ‘mam’
- arwyddluniau benthyg: i gyfleu syniadau haniaethol, defnyddir arwyddlun sydd eisoes mewn bodolaeth
- e.e.: 象(eliffant) hefyd yn cael ei ddefnyddio am “yn debyg i”
Ffonogramau yw tua 90% o'r arwyddluniau a ddefnyddir heddiw. Mae tua 56,000 o arwyddluniau Hanzi wedi eu cofnodi, rhai ohonynt yn rhai na ddefnyddir mwyach. Byddai angen gwybod tua 3,000 o arwyddluniau i ddarllen papur newydd Tsieineaidd, tra disgwylid i Tsieinëeg diwylliedig wybod tua 7,000 ar gyfartaledd.
Symleiddiwyd yr arwyddluniau yng Ngweriniaeth Pobl Tsieina yn 1950 dan Mao Zedong. Defnyddir y dull symledig yn Singapôr hefyd, ond mae Taiwan yn defnyddio'r dull traddodiadol.
Kanji yw'r enw a roddir ar arwyddluniau Tsieinëeg a gaiff eu defnyddio yn system ysgrifennu Japaneg.