Brwydr Adrianople (378)

Ymladdwyd Brwydr Adrianople ar 9 Awst 378 gerllaw dinas Adrianople (Edirne yng ngorllewin Twrci heddiw) rhwng byddin yr Ymerodraeth Rufeinig yn y dwyrain dan yr ymerawdwr Valens a byddin y Gothiaid a'i cyngheiriaid.

Brwydr Adrianople
Enghraifft o'r canlynolbrwydr Edit this on Wikidata
Dyddiad9 Awst 378 Edit this on Wikidata
Rhan oGothic War of 376–382 Edit this on Wikidata
LleoliadEdirne Edit this on Wikidata
Map
GwladwriaethRhufain hynafol Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Brwydr Adrianople. Mae gwŷr meirch y Gothiaid (coch) yn ymosod ar ddwy ystlys y fyddin Rufeinig (glas).

Dechreuodd y problemau i'r ymerodraeth Rufeinig pan symudodd nifer fawr o'r Gothiaid dan Fritigern i mewn i'r ymerodraeth yn Moesia a Dacia oherwydd fod yr Hyniaid yn ymosod arnynt. Ar y cyntaf fe'u derbyniwyd yn heddychlon, ond yn fuan bu problemau; nid oedd bwyd ar gael iddynt ac roedd y trigolion lleol yn elyniathus iddynt. Heblaw y Gothiaid oedd wedi cael caniatad i groesi'r ffîn, roedd miloedd eraill wedi dod i mewn i'r ymerodraeth heb ganiatad.

Enillodd y Gothiaid nifer o frwydrau lleol, ac yn 378 daeth yr ymerawdwr yn y dwyrain, Valens, i'w gwrthwynebu. Roedd yr ymerawdwr yn y gorllewin, ei nai Gratianus, ar y ffordd gyda byddin i gynorthwyo, ond mynnodd Valens ymladd cyn iddo gyrraedd. Ar 9 Awst 378, gadawodd Valens a'i fyddin ddinas Adrianople a symud tua'r gogledd i ymosod ar wersyll y Gothiaid. Cyrhaeddasant tua 14:30, a dechrau'r ymosodiad. Roedd y Gothiaid wedi trefu eu wagenni mewn cylch amddiffynnol, a gofynnodd Fritigern am drafodaethau i geisio oedi'r ymosodiad Rhufeinig, gan wybod fod ei wŷr meirch allan o'r gwersyll.

Pan ddychwelodd y marchogion Gothaidd, ymosodasant ar ddwy ystlys y fyddin Rufeinig. Gorchfygwyd Valens a'i ladd. Credir i rhwng 10,000 ac 20,000 o filwyr Rhufeinig gael eu lladd yn y frwydr. Gwanychwyd yr ymerodraeth Rufeinig yn fawr gan ei cholledion ym Mrwydr Adrianople, ac mae rhai ysgolheigion yn ystyried mai'r frwydr hon oedd dechrau dirywiad terfynol yr ymerodraeth. Canlyniad arall y frwydr a marwolaeth Valens oedd gwanhau Ariadaeth yn yr ymerodraeth; roedd Valens yn Ariad ond roedd ei olynwydd, Theodosius I, yn dilyn Credo Nicea.