Cwm Tawe
Mae Cwm Tawe (Saesneg:Swansea Valley), yn un o gymoedd De Cymru, sy'n cynnwys rhannau uchaf Afon Tawe i'r fyny cwrs yr afon o Abertawe, Cymru. Erbyn heddiw, rhennir yr ardal rhwng Dinas a Sir Abertawe, Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot a Phowys.
| Math | dyffryn  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Castell-nedd Port Talbot, Powys, Abertawe |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.7593°N 3.7898°W |
 | |
Trefi a phentrefi nodedig golygu
Mae trefi a phentrefi nodedig yn yr ardal yn cynnwys Clydach, Pontardawe, Ystradgynlais, Ystalyfera ac Abercraf.
Yn y ddogfen Towards a Valleys Strategy (Medi 2005), nododd Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot fod gwahaniaeth amlwg rhwng rhai o gymunedau mwyaf anghysbell Ystalyfera ac ar hyd dyffrynoedd Twrch ac Amman â chymunedau deheuol cymharol lewyrchus Pontardawe, Alltwen, Rhos, a Threbannws. Gwasanaethir yr ardal gan yr heol A4067 Abertawe-Aberhonddu, ond nid oes gwasanaethau trên yno ers i linell Rheilffordd y Midland rhwng Abertawe a Brynaman (trwy Ystalyfera) gau ym 1952.
Atyniadau golygu
Lleolir Ogofâu Dan yr Ogof yn rhan uchaf Cwm Tawe a dywedir mai dyma'r cyfres fwyaf o ogofâu yng Ngorllewin Ewrop. I'r de o Abercraf, arferai'r ardal fod yn ddiwydiannol iawn gyda phyllau glo a'r diwydiant haearn. O ganlyniad, mae llawer o dreftadaeth diwydiannol yn bodoli yno o hyd; adeiladwyd Camlas Abertawe ar hyd y cwm ar ddiwedd y 18g er mwyn gwasanaethu'r diwydiannau trwm hyn. Ym 1878, symudodd y gantores opera Adelina Patti i Gastell Craig-y-nos.
