The Proud Valley

Ffilm a wnaed gan Ealing Studios am bentref glofäol yng Nghymoedd De Cymru ac a gynhyrchwyd yn 1940 yw The Proud Valley, gyda'r baswr Paul Robeson a Rachel Thomas yn serennu ynddi.

The Proud Valley

Teitl amgen	David Goliath; The Tunnel
Cyfarwyddwr	Pen Tennyson
Cynhyrchydd	Michael Balcon
Ysgrifennwr	Penrose Tennyson, Jack Jones, Louis Golding (sgript) Herbert Marshall, Alfredda Brilliant (stori)
Serennu	Paul Robeson Edward Chapman Simon Lack Rachel Thomas
Cerddoriaeth	Ernest Irving
Sinematograffeg	Glen MacWilliams, Roy Kellino
Golygydd	Ray Pitt
Sain	Eric Williams
Dylunio	Wilfrid Shingleton
Cwmni cynhyrchu	CAPAD ar gyfer Ealing Films
Dyddiad rhyddhau	6 Ebrill 1940
Amser rhedeg	77 munud
Gwlad	Y Deyrnas Unedig
Iaith	Saesneg

Robeson yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Glyn Ebwy 1958.

Lleolir y stori ym maes glo De Cymru ac mae'n adrodd stori glöwr croenddu (sef Paul Robeson neu "David Goliath") sydd hefyd yn ganwr arbennig o dda ac sy'n ymuno gyda'r côr meibion lleol. Mae'r ffilm yn dangos caledi bywyd y glöwyr a'u teuluoedd yr adeg honno.

Mae'r ffilm wedi'i lleoli ym 1938, yn union wedi Streic Gyffredinol y Deyrnas Unedig 1926 a'r Dirwasgiad Mawr.

Yn wahanol i ffilmiau Hollywood yr oes dangosodd hon realaeth bywyd y dyn croenddu a flynyddoedd yn ddiweddarach mynegodd Robeson mai hon oedd ei ffefryn gan ei bod yn dangos y croenddu a'r gweithiwr cyffredin mewn modd positif: "It depicts the Negro as he really is—not the caricature he is always represented to be on the screen".

Cast a chriw

Prif gast

• Paul Robeson (David Goliath)
• Edward Chapman (Dick Parry)
• Edward Rigby (Bert)
• Simon Lack (Emlyn Parry)
• Janet Johnson (Gwen Owen)
• Rachel Thomas (Mrs. Parry)

Cast cefnogol

• Charles Williams (Evans)
• Dilys Thomas (Dilys)
• Jack Jones (Thomas)
• Dilys Davies (Mrs Owen)
• Clifford Evans (Seth Jones)
• Allan Jeayes (Mr Trevor)
• George Merritt (Mr Lewis)
• Edward Lexy (Commissionaire Jackson)

Cydnabyddiaethau eraill

• Cynhyrchydd Cysylltiol – Sergei Nolbandov
• Rheolwr Cynhyrchu – Frederick James
• Recordydd – Stephen Dalby

Manylion technegol

Tystysgrif ffilm: Untitled Certificate

Fformat saethu: 35mm

Lliw: Du a Gwyn

Lleoliadau Saethu: Bu’r ffilmio yn bennaf yn Stiwdios Ealing, ar gyrion Llundain. Cafwyd peth ffilmio ar leoliad, er enghraifft ffilmiwyd y golygfeydd o’r pwll glo ffuglennol yng nglofeydd Cwmni Shelton Coal and Iron yn ardal Stoke-on-Trent, tra ffilmiwyd y golygfyedd o’r gymuned yn ymgasglu er mwyn dathlu ymadawiad rhai o’r glowyr ar orymdaith i Lundain yn Llantrisant.

Llyfryddiaeth

• Charles Barr, Ealing Studios (2il argraffiad, Studio Vista, 1995)
• David Berry, Wales and Cinema: the first hundred years (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1994)
• Michael Balcon, A Lifetime of Films (Llundain, 1969)
• Donald Bogle, ‘Paul Robeson: Black Colossus’ yn Toms, Coons, Mulattoes and Bucks (Efrog Newydd, 2003), tt. 94–100
• Stephen Bourne, ‘Lonely Road: The British Films of Paul Robeson’, Black in the British Frame (Llundain, 1998)
• T. J., Davies, Paul Robeson (Abertawe, 1981)
• Gwenno Ffrancon, Cyfaredd y Cysgodion: Delweddu Cymru a’i Phobl ar Ffilm 1935–51 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 2003)
• Gwenno Ffrancon, 'Y Graith Las ar Gynfas Arian: Delweddu'r Glöwr Cymreig ar Ffilm' yn G. H. Jenkins (gol.), Cof Cenedl XIX: Ysgrifau ar Hanes Cymru (Gomer, Llandysul, 2004), tt. 164–92.
• Gwenno Ffrancon, ‘Affro-Americaniaid a’r Cymry ar y Sgrin Fawr’ yn Daniel G. Williams (gol.), Canu Caeth: Cymru ac Affro-America (Gomer, 2010)
• George Perry, Forever Ealing (Llundain, 1981)
• Jeffrey Richards, ‘The Black Man as Hero’, Films and British National Identity (Manceinion, 1997)
• Peter Stead, ‘Wales in the Movies’ yn Tony Curtis (gol.), Wales – The Imagined Nation (Penybont ar Ogwr, 1986)

Gwefannau

• Ysgrif Lou Alexander ar ‘Ealing Studios’ ar Screenonline
• Ysgrif Stephen Bourne at ‘The Proud Valley’ ar Screenonline
• Ysgrif Mark Duguid ar ‘Ealing at War’ ar Screenonline

Adolygiadau

• The Prompter, ‘Welsh Artists Chosen for New British Film’, South Wales Echo, 2 Medi 1939, t. 3.
• The Stroller, ‘Here’s a Real Life Picture of the Welsh Coalfield’, South Wales Echo, 15 Rhagfyr 1939, t. 3.
• Dienw, Monthly Film Bulletin, 7, rhif 73, Ionawr 1940, t. 2. [ar gael ar wefan Screenonline]
• Dienw, ‘Robeson in a Film of Welsh Miners’, The Guardian, 7 Mawrth 1940, t. 8.
• Anthony Bower, ‘The Movies’, The New Statesman and Nation, 19, rhif 472, 9 Mawrth 1940, t. 306.
• Michael Driver, ‘Worth Your Money’, Reynold’s Newspaper, 10 Mawrth 1940.
• C. A. Lejeune, ‘The Films’, The Observer, 10 Mawrth 1940.
• Jane Morgan, ‘Robeson in a well directed part’, The Daily Worker, 11 Mawrth 1940, t. 3.
• Graham Greene, ‘The Cinema’, The Spectator, 5829, 15 Mawrth 1940, t. 361.
• Lionel Collier, ‘Welsh Miners come into their own’, Picturegoer and Film Weekly, 9, rhif 461, 23 Mawrth 1940, t. 24.
• Richard Mallett, ‘At the Pictures’, Punch, CXCVIII, rhif 5165, 27 Mawrth 1940, t. 340.
• J. Walter Nayes, ‘ The Proud Valley’, Cardiff and Suburban News, 27 Ebrill 1940, t. 3.

Erthyglau

• Gwenno Ffrancon, ‘Glan. Gofalus. Gwallgof: Datblygiad y portread ar sgrîn o’r Fam Gymreig’, Cyfrwng: Cyfnodolyn Cyfryngau Cymru, 4 (GPC, Ebrill 2007), tt. 71–86.
• Stephen Ridgwell, ‘South Wales and the cinema in the 1930s’, Cylchgrawn Hanes Cymru, 17:4 (1995), tt. 590–615.