Afon Tregatwg

afon yng Nghymru

Afon fechan ym Mro Morgannwg ydy Afon Tregatwg (Saesneg: Cadoxton River). Mae'n bum milltir o hyd ac yn un o'r afonydd byrraf yng Nghymru.

Afon Tregatwg
Mathcwrs dŵr, afon Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
GwladBaner Cymru Cymru
Uwch y môr5 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.3954°N 3.2495°W Edit this on Wikidata
AberMôr Hafren Edit this on Wikidata
Map

Cwrs golygu

Mae'r afon yn tarddu ar bwys Llanfihangel-y-Pwll, lle mae dwy nant a elwir yn 'nentydd Wrinstone' ac yn cydgyfeirio gyda Nant Bullcroft. Oddi yno mae'n llifo drwy Ddinas Powys a thrwy'r Barri at gerrig llaid Bendricks lle mae'n aberu ym Môr Hafren.

 
Aber Afon Tregatwg.

Hanes golygu

Mae rhannau isaf yr afon wedi cael eu haddasu yn helaeth yn y gorffennol. Ym 1884 dechreuodd cwmni Rheilffordd y Barri waith adeiladu ar ddociau Barri, a oedd yn torri i mewn i aber naturiol yr afon, a oedd yn gwyro i ffwrdd. Adeiladwyd llifddor ar yr un pryd â'r dociau er mwyn cadw'r dŵr yn groyw.

Dros y blynyddoedd mae'r afon wedi'i lygru'n fawr gyda llawer o'r bywyd ynddo'n marw.