Afon Waikato
Yr afon hiraf yn Seland Newydd yw Afon Waikato. Mae'n 425 km (264 mi) o'i tharddle i'r môr ac mae ganddi ddalgylch o 14,260 cilometr sgwâr. Mae'n tarddu 2,797 metr uwch na lefel y môr ar ochr ddwyreiniol Mynydd Ruapehu ac yn llifo i Lyn Taupo, wedyn dros Raeadrau Huka, trwy Cambridge, Hamilton (Seland Newydd), Ngaruawahia a Huntly, cyn cyrraedd Môr Tasman ym Mhorthladd Waikato.[1]
 | |
| Math | afon  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Waikato Region |
| Gwlad |  Seland Newydd |
| Cyfesurynnau | 37.3694°S 174.7081°E |
| Tarddiad | Llyn Taupo |
| Aber | Môr Tasman |
| Llednentydd | Afon Waipa, Afon Waipakihi, Afon Wairakei, Afon Whangamarino, Afon Mangatawhiri, Tutaenui Stream |
| Dalgylch | 13,701 cilometr sgwâr |
| Hyd | 425 cilometr |
| Arllwysiad | 340 ±0.001 metr ciwbic yr eiliad |
| Llynnoedd | Llyn Taupo, Llyn Ohakuri, Llyn Atiamuri, Llyn Whakamaru, Llyn Maraetai, Llyn Waipapa, Llyn Arapuni, Llyn Karapiro |
 | |
Daw'r enw, Waikato o'r term Māori am 'ddŵr sy'n llifo'.[2] Cred llawer o'r brodorion fod rhinweddau dwyfol i'r afon ac mai hon yw tarddiad eu balchder.