Gâl: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Porius1 (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
Llinell 7:
Rhufeiniaid tua'r [[3edd ganrif CC]]/[[ail ganrif CC]]. Yn [[89 CC]] a [[49 CC]] cawsant ddinesyddiaeth Rufeinig. Ar ddechrau'r ail ganrif CC goresgynodd y Rhufeiniaid ran o dde Ffrainc a sefydlu talaith [[Gallia Narbonensis]] yno. Ond doedden nhw ddim yn fodlon ar hynny. Yn [[58 CC|58]]-[[51 CC]] arweiniodd [[Iŵl Cesar]] ei [[Lleng Rufeinig|llengoedd]] i weddill Gâl a'i chwncweru ar ol nifer o frwydrau
caled yn erbyn y Galiaid. Cafodd y wlad ei rhannu'n dair talaith
gan yr ymerodr [[Augustus]] yn [[27 CC]]: [[Gallia Belgica]] yn y gogledd-ddwyrain, [[GallaGallia Aquitania]] yn y de-orllewin a [[Gallia Lugdunensis]] yn y canol. Sefydlwyd dinas Lugdunum ([[Lyons]]) fel [[coloni]] yng nghanol y "Tair Gâl" (''Tres Galliae'') hyn yn [[43 CC]]. Gwasanethai Lugdunum fel canolfan weinyddiaeth i'r llwythau hefyd, ac roedd y [[Concilium Galliarum]] ("Cyngor y Galiaid") yn cwrdd yn y ddinas newydd i setlo anghydfod.
 
Blodeuai diwylliant arbennig yn yr Âl Rufeinig, a gyfunai elfennau Celtaidd a Rhufeinig; fe'i gelwir weithiau'n ddiwylliant Galo-Rufeinig. Yn ystod yr [[ail ganrif]] dechreuodd [[Cristnogaeth]] gyrraedd Gâl a chafodd hyn yn ei thro effaith sylweddol ar iaith a diwylliant yr ardal. Yn y [[3edd ganrif]] cafwyd nifer o gyrchoedd ar Âl gan lwythau [[Germaniaid|Germanaidd]] a phan ymadawodd y [[Rhestr llengoedd Rhufeinig|llengoedd Rhufeinig]] olaf yn y [[5fed ganrif]] goresgynwyd y wlad i gyd gan y Germaniaid a chafodd ei rhannu rhwng y prif lwythau, sef y [[Ffranciaid]], y [[Alemanni]], y [[Bwrgwyniaid]] a'r [[Visigothiaid]].