Rwmania Fawr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Stefanik (sgwrs | cyfraniadau) |
Stefanik (sgwrs | cyfraniadau) |
||
Llinell 28:
Coronwyd Ferdinand I a Marie yn Frenin a Brenhines Rwmania Fawr ar 15 Hydref 1922 yn yr Eglwys Gadeiriol Uniongred a adeiladwyd yn arbennig yn ninas [[Alba Iulia]]. Ar 29 Mawrth 1923, daeth cyfansoddiad newydd i rym. Sefydlodd hyn system weinyddu unffurf, ganolog ar gyfer y wlad gyfan. Rhannwyd hyn yn 71 ''județ'' (sir), pob un ohonynt yn ddarostyngedig i raglaw a benodwyd gan y llywodraeth ganolog yn [[Bucharest]] - yn debyg i [[Départements Ffrainc]]. Ni ddarparwyd ar gyfer ymreolaeth ranbarthol - er enghraifft ar gyfer y rhanbarthau oedd â phoblogaeth fawr o Hwngariaid, Wcrainiaid, Bwlgariaid neu Almaenwyr - yn y cyfansoddiad yn ôl y "genedl-wladwriaeth unedig ac anwahanadwy".<ref>Hans-Heinrich Rieser: ''Das rumänische Banat – eine multikulturelle Region im Umbruch.'' Jan Thorbecke Verlag, Stuttgart 2001, S. 87.</ref> Ni chyhoeddwyd Eglwys Uniongred Rwmania yn eglwys wladol, ond nodwyd ei phwysigrwydd pennaf i'r wlad yn y cyfansoddiad. Mae llawer o'r dinasoedd a arferai fod yn Hwngariaid ac Almaenwyr yn rhan ogledd-orllewinol Ymerodraeth Awstria-Hwngari gynt. Roedd yna lawer o weithgaredd adeiladu, yn enwedig adeiladau'r llywodraeth (prefectures) ac eglwysi Uniongred, a ddyluniwyd yn aml yn yr arddull neo-Bysantaidd neu Neo-Brâncoveanu, a ystyrir yn nodweddiadol o Rwmania.
Yn ôl cyfrifiad 1930, roedd gan Rwmania Fawr boblogaeth o 18 miliwn, ac roedd y Rwmaniaid fel y pen-genedl, prif-genedl ("titular nation") yn cynrychioli 71.9%. <ref>[[Lucian Boia]]: ''Wie Rumänien rumänisch wurde.'' Frank & Timme, Berlin 2016, S. 46.</ref> Ymhlith y lleiafrifoedd cenedlaethol roedd tua 1.4 miliwn o Magyars (Hwngariaid), 750,000 o Almaenwyr, 730,000 o Iddewon a 580,000 o Iwcraniaid. Mewn rhai ardaloedd, roedd grwpiau ethnig nad ydynt yn Rwmania hyd yn oed yn y mwyafrif. Roedd y Rwmaniaid yn aml yn y lleiafrif, yn enwedig yn ninasoedd yr ardaloedd sydd newydd eu cysylltu.<ref>Lucian Boia: ''Wie Rumänien rumänisch wurde.'' Frank & Timme, Berlin 2016, S. 48.</ref> Roedd y lleiafrifoedd ethnig wedi'u hintegreiddio'n wael i wladwriaeth Rwmania: nid oedd dros hanner ohonynt yn siarad [[Rwmaneg]],<ref>Lucian Boia: ''Wie Rumänien rumänisch wurde.'' Frank & Timme, Berlin 2016, S. 48.</ref> sef yr unig iaith swyddogol.<ref>[[Günther H. Tontsch]]: ''Der Minderheitenschutz in Rumänien.'' In: Georg Brunner, Günther H. Tontsch: ''Der Minderheitenschutz in Ungarn und Rumänien.'' Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen, Bonn 1995, S. 135–136.</ref>
Ar ôl [[Ail Ddosbarthiad Fienna]] ar 30 Awst 1940 cymerodd yr enw ystyr anorchfygol, oherwydd gyda chaniatâd [[Cytundeb Molotov–Ribbentrop]] ym mis Awst 1939, collodd Rwmania diriogaethau Transylvania, Bessarabia a gogledd Bucovina.
| |||