Cyngres yr Undebau Llafur: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Legobot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 8 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q521207 (translate me) |
Balwen76 (sgwrs | cyfraniadau) Ychwanegu gwybodaeth am strwythr, hanes, TUC Cymru a'r Alban |
||
Llinell 1:
Canolfan undebau llafur cenedlaethol, a ffederasiwn o [[undeb llafur|undebau llafur]] yn y [[Deyrnas Unedig]] yw '''Cyngres yr Undebau Llafur''' ('''CULl'''). Cynrychiolant y mwyafrif o undebau llafur. Mae yna
<br />
Y gyngres flynyddol yw corff penderfynu CULl, sy'n digwydd ym mis Medi. Yn y cyfnodau cyn bod y cyngresi'n cyfarfod, gwneir penderfyniadau gan y Cyngor Cyffredinol sy'n cyfarfod bob yn ail fis. Etholir Pwyllgor Gwaith gan y Cyngor o'u haelodau. Uwch swyddog cyflogedig CULl yw Ysgrifennydd Cyffredinol y CULl, sef [[Brendan Barber]] ar hyn o bryd.▼
== Hanes ==
Sefydlwyd Cyngres yr Undebau Llafur yn 1868, pan daeth grŵp o undebwyr llafur o bob rhan o’r DU i Fanceinion i gynnal y gyngress cyntaf yn Sefydliad y Mecanyddion. Pasiodd y Gyngres gyntaf hon benderfyniad "ei bod yn ddymunol iawn y dylai crefftau'r Deyrnas Unedig gynnal cyngres flynyddol, at y diben o ddod â'r crefftau i gynghrair agosach, ac i weithredu ym mhob mater Seneddol sy'n ymwneud â buddiannau cyffredinol y dosbarthiadau gweithiol ".
Tyfodd aelodaeth a dylwad y Gyngres a'r undebau cysylltiol y 50 mlynedd nesaf. Yn ei ddegawdau cyntaf, canolbwyntiodd y TUC ar ddylanwadu ar bolisi'r llywodraeth, ond o'r 1920au ymlaen cymerodd ran fwy gweithredol mewn materion diwydiannol, gan chwarae rhan allweddol wrth gydlynu streic gyffredinol 1926. O ganlyniad ymosodiadau gan gyflogwyr ar undebau gan ddefnyddio'r gyfraith, gan gynwys dyfarniad yn erbyn yr undeb yn streic cwmni rheilffordd y Taff Vale Railway yn 1902, penderfynodd y Gyngres i sicrhau cynrychiolaeth oedd yn gyfeillgar i undebau yn Senedd y DU. Enillodd Pwyllgor Cynrychiolaeth Lafur, sef rhagflaenydd y [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]], 29 sedd yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1906|etholiad cyffredinol 1906]]<ref>{{Cite journal|title=Trade unionists and the Labour Party in Britain: the bedrock of success|url=http://journals.openedition.org/rfcb/1138|journal=Revue Française de Civilisation Britannique. French Journal of British Studies|date=2009-07-27|issn=0248-9015|pages=59–72|volume=15|issue=XV-2|doi=10.4000/rfcb.1138|language=en|first=Chris|last=Wrigley}}</ref>.
<br />
== Strwythur ==
▲Y gyngres flynyddol yw corff penderfynu CULl, sy'n digwydd ym mis Medi. Yn y cyfnodau cyn bod y cyngresi'n cyfarfod, gwneir penderfyniadau gan y Cyngor Cyffredinol sy'n cyfarfod bob yn ail fis.
Cafodd Francis o'Grady ei hethol yn Ysgrifennydd Cyffredinol, sef pennaeth gweihredol y Gyngress yn 2013, y fenyw cyntaf i ddal y swydd<ref name=":0" />.
<br />
== Lloegr, Cymru a'r Alban ==
Mae Cyngres yr Undebau Llafur yn cynrychioli gweithwyr yng Nghymru a Lloegr. Yn Lloegr mae strwythur rhanbarthol gyda chyngres ar gyfer
* Llundain, dwyrain Lleogr a de dwyrain Lloegr
* Canolbarth Lloegr
* Gogledd Lloegr
* Gogledd orllewin Lloegr
* De orllewin Lloegr
* Swydd Efrog ac ardal yr Afon Humber
Cafodd Cyngres yr Undebau Llafur Cymru (TUC Cymru) ei sefydlu yn 1974 ac er ei fod yn rhan o Gyngres yr Undebau Llafur, mae'n meddu ar fwy o gyfrifoldebau ac anibynniaeth na'r rhanbarthau yn Lloegr, gan gynnwys cyfrifoldebau am faterion sydd wedi cael eu datganoli i Senedd Cymru a chydweithio gyda Llywodraeth Cymru<ref>{{Cite web|title=Ynglŷn â TUC Cymru|url=https://www.tuc.org.uk/cy/ynglyn-tuc-cymru|website=www.tuc.org.uk|date=2018-12-18|access-date=2020-05-05|language=en|first=Drupal|last=Chief}}</ref><ref>{{Cite web|title=T.U.C for England|url=http://englishtuc.org/an-english-t-u-c/|access-date=2020-05-05|language=en}}</ref>.
Mae Cyngres yr Undebau yn yr Alban yn fudiad anibynnol<ref>{{Cite web|url=https://www.stuc.org.uk/|title=Scottish TUC|date=|access-date=05/05/2020|website=|last=|first=|archiveurl=https://www.stuc.org.uk/|archivedate=|deadurl=}}</ref>.
==Dolenni allanol==
* [http://www.worksmart.org.uk/unionfinder Teclyn chwilio am undeb y TUC er mwyn canfod undebau yn ôl sector neu gwmni]
<br />
== Cyfeirnodau ==
[[Categori:Undebau llafur]]
[[Categori:Sefydliadau 1868]]
| |||