Statud Rhuddlan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
B Wedi gwrthdroi golygiadau gan 194.83.245.53 (Sgwrs); wedi adfer y golygiad diweddaraf gan WikitanvirBot. |
||
Llinell 1:
{{Ffurfiant y DU}}
Gweithredwyd '''Statud Rhuddlan''' neu '''Statud Cymru''' ar 3 Mawrth 1284 ar ôl goresgyniad [[Tywysogaeth Cymru]] — a sefydlwyd yn ffurfiol gan [[Llywelyn ap Gruffudd]], [[Tywysog Cymru]] a [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] ac a ddalwyd am gyfnod byr ar ôl ei farwolaeth gan ei frawd [[Dafydd ap Gruffudd]], Tywysog Cymru — yn ystod 1282-83 gan y brenin [[Edward I o Loegr]]. Cafodd ei gyhoeddi gan Edward I yn ei gastell yn [[Rhuddlan]], gogledd [[Cymru]]. Dan y Statud, meddianwyd tiriogaeth y Dywysogaeth Gymreig annibynnol gan Goron Lloegr. Yn ogystal a theyrnas Gwynedd ei hun, cnewyllyn y Dywysogaeth, hawlwyd rhannau o [[Teyrnas Powys|Bowys]] - ac eithrio [[Powys Wenwynwyn]] (a ildwyd yn 1283 gan [[Owen de la Pole]], fe ymddengys) - a thiriogaethau eraill yn y canolbarth a'r de-orllewin, sef y rhannau o [[Teyrnas Deheubarth|Ddeheubarth]] a fu dan reolaeth Llywelyn. Doedd y tiriogaethau hyn ddim yn cynnwys y rhannau o Gymru a reolid gan [[Y Mers|Arglwyddi'r Mers]]; cyfran sylweddol o'r wlad yn ymestyn o [[Sir Benfro]] trwy dde Cymru i ardal y [[Gororau Cymru|Gororau]].<ref>R. R. Davies, ''Conquest, Coexistence and Change: Wales 1063-1415'' (Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1987), pennod 14.</ref>
Cadwyd yr enw Tywysogaeth Cymru am yr ardaloedd dan reolaeth Coron Lloegr ond yr oedd yn llai na thiriogaeth y Dywysogaeth annibynnol. Llywodraethid y dywysogaeth hon yn uniongyrchol gan Goron Lloegr, trwy'r rhwydwaith o gestyll a bwrdeistrefi Seisnig a sefydlwyd ynddi, fel uned ar wahân o fewn Cymru.▼
▲yn uniongyrchol gan Goron Lloegr, trwy'r rhwydwaith o gestyll a bwrdeistrefi Seisnig a sefydlwyd ynddi, fel uned ar wahân o fewn Cymru.
== Creu siroedd newydd ==
| |||