Brwydr Stow-on-the-Wold: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B wedi symud Y brwydr o Stow-on-the-Wold i Brwydr Stow-on-the-Wold: safoni; Cymraeg safonol.
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
{{En-Cy}}
=== '''Cefndir''' ===
<div align="right">{{Coord|51|56|29.83|N|1|43|49.22|W|display=title}}</div>
Cynhaliwyd '''Brwydr Stow-on-the-Wold''' yn ystod [[Rhyfel Cartref Lloegr]]. Ym [[1646]], roedd [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban]] yn aflonyddu wrth geisio cadw'r byddinoedd at ei gilydd ac wrth aros ar gymorth rhyfel oddi wrth Iwerddon, yr Alban, a Ffrainc. Gorchmynnodd [[Sir Jacob Astley]] y byddinoedd, a dechreuodd gasglu'r byddinoedd garsiynau a oedd yn bodoli o hyd yn y gorllewin. Erbyn hyn, roedd morâl yn isel, ond roedd Astley, rhyfelwr profiadol, yn gallu dod â byddin o 3,000 at ei gilydd.
 
== Y brwydr ==
Roedd Astley yn ceisio cyrraedd [[Rhydychen]] gyda'i fyddin pan glywodd [[Senedd Lloegr]] amdano. O ganlyniad, roedd brwydr ar hyd [[Afon Avon (Swydd Warwick)|afon Avon]] wrth i Astley geisio efadu'r byddin arall. Yn y diwedd, nid oedd dim byd arall y gallai Astley wedi'i wneud ond stopio i ymladd y byddin Roundhead a arweiniwyd gan y [[Syr Thomas Morgan, barwnig 1af|Cyrnol Thomas Morgan]] a [[Syr William Brereton, barwnig 1af|Syr William Brereton]]. Dewisodd Astley fryn i'r gogledd-ddwyrain yn [[Stow-on-the-Wold]], sydd bellach ar bwys yr [[A424]].
<!--
The [[Roundhead]] forces (the Parliamentarians), who were slightly smaller, lined up to the northwest of Astley's position, also along the current route of the A424. The Roundheads, flush with the confidence of an army on the brink of total victory, charged up the hill at the Royalist positions, near the present day Greenfield Farm. Initially, the Royalists held and even pushed the Parliamentary infantry back. However, the Roundhead cavalry under Brereton rolled up the Royalist cavalry on the right flank. The Royalist cavalry fled the field and the infantry fought a running retreat southeasterly back to Stow Square.
 
Finally, Astley sat down on an ancient cross monument in the square and declared, "You have done your work, boys, and may go play, unless you will fall out among yourselves."<ref>Hastings citing C.V. Wedgewood [http://books.google.co.uk/books?id=1_fwo9-URNEC&pg=PA135&lr=&as_brr=3#PPA135,M1 p. 135]</ref> This was a fitting end to the last major battle of the First Civil War from the man who was most quoted at the first major battle.<ref>For his prayer at the [[Battle of Edgehill]] "O Lord, Thou knowest how busy I must be this day. If I forget Thee, do not forget me." (Hastings p. 118)</ref>
Wnaeth y brwydr o Stow-on-the-Wold cymryd lle yn ystod Rhyfel Cartref y Saeson. Yn Gwanwyn 1646, roedd Brenin Siarl y 1af o Lloegr yn ceisio dal yr achlysur Frenhinol gyda'i gilydd tra yn aros am may o ddynion o Ffrainc, yr Alban a Iwerddon a wnaeth cael eu addo am amser hir. Wnaeth Syr Jacob Astley cymryd gorchymyn o'r byddin Frenhinol yn y Gorllewin ac wnaeth e dechrau casglu gweddill y dynion o'r llefydd oedd dal yn ffyddlon i'r Brenin â oedd dal ar ôl yn y Gorllewin. Ar yr pwynt yma yn y rhyfel, roedd ysbryd y byddin Frenhinol yn isel. Ond, wnaeth Astley dal casglu 3,000 o ddynion i ymladd am y Frenin.
Roedd Astley yn ceisio cyrraedd Oxford efo'i byddin pan wnaeth y Senedd clywed am e. Ceisiodd Astley a'i byddin rhedeg o byddin y Seneddwyr ond yn y diwedd roedd rhaid i Astley a'i byddin stopio a ymladd. Wnaeth Astley dewis bryn Gogledd-Orllewin o [[Stow-on-the-Wold]] i'w byddin Frenhinol ymladd y Byddin Seneddol.
=== '''Y Frwydyr''' ===
 
In St. Edward's Church there is a monument to Sir Hastings Keyte, who was a Royalist Captain killed in the battle, aged 23. -->
 
==Nodiadau==
Roedd byddin yr Seneddwyr(roedden nhw'n bach yn llai)yn Gogledd-Orllewin i byddin Frenhinol Astley. Wnaeth byddin yr Seneddwyr mynd syth lan y bryn i ymladd y Frenhinwyr(byddin Astley)ac wnaeth yr Frenhinwyr gwthio nhw nol. Ond, wnaeth marchoglu y Seneddwyr ymosod ar marchoglu y Frenhinwyr o'r dde a wnaeth marchoglu y Frenhinwyr dianc y bryn ac wnaethon nhw mynd a unrhyw siawns o'r Frenhinwyr yn ennill efo nhw. Wedyn wnaeth gweddill byddin y Frenhinwyr ymladd encil rhedeg De-Ddwyriain yn ôl i Sgwâr Stow.
{{Cyfeiriadau}}
O'r diwedd eisteddodd Astley i lawr ar heneb croes yn y sgwâr a dweud '' 'Rydych chi wedi gwneud eich gwaith, bechgyn, and yn gallu mynd i chwarae, heblaw fod chi'n cwympo mas ymhlith eich gilydd.' ''
 
==Cyfeiriadau==
*Hastings, Max (1986). ''The Oxford Book of Military Anecdotes'', Gwasg Prifysgol Rhydychen, ISBN 0195205286, 9780195205282
*[http://www.english-heritage.org.uk/server/show/conBattleField.38 Erthygl yr English Heritage]
*[http://www.battlefieldstrust.com/resource-centre/civil-war/battleview.asp?BattleFieldId=43 Erthygl y Battlefield]
 
{{coord|51.94162|N|1.73034|W|type:event_region:GB|display=title|format=dms}}
 
{{DEFAULTSORT:Stow-On-The-Wold, Brwydr}}
[[Categori:Brwydrau rhyfeloedd Cartref Lloegr]]
[[Category:Hanes Milwrol yn Swydd Gaerloyw]]
[[Category:1646 yn Lloegr]]
 
[[en:Battle of Stow-on-the-Wold]]