|
}}
[[Delwedd:Rooseveltinwheelchair.jpg|bawd|200px|Un o'r ychydig luniau o FDR mewn cadair olwyn.]]
32ain [[Arlywydd yr Unol Daleithiau]] oedd '''Franklin Delano Roosevelt''' neu '''FDR''' ([[30 Ionawr]] [[1882]] – [[12 Ebrill]] [[1945]]). Etholwyd i bedair tymor yn y swyddfa gan weinyddu rhwng 1933 a 1945, ef yw'r unig arlywydd i weinyddu mwy na dau dymor. Roedd yn berson canolog yn yr [[20g]] yn ystod adeg o argyfwng economaidd byd-eang a [[Ail Ryfel Byd|Rhyfel Byd]]. Er iddo fod yn gyfrifol am arwain yr Undol Daleithiau yn ysgod y Rhyfel, bu farw cyn i'r Rhyfel orffen a methodd a weld gwaddol ei fuddugoliaeth yng [[Cynhadledd Potsdam|Nghynhadledd Potsdam]] a ddechreuodd ym mis Gorffennaf 1945 na chwaith buddugoliaeth terfynnolterfynol y Cynghreiriaid dros luoedd [[Japan|Siapan]].
== Salwch Parlys ==
Yn mis Awst 1921, tra roedd y teulu Roosevelt ar wyliau yn [[Campobello Island]], [[New Brunswick]], delioddcafodd Roosevelt salwch,. credwydCredwyd ar y pryd mai [[poliomyelitis|polio]] oedd hi, aac ganlynoddarweiniodd gydaat [[parlys|barlys]] parhaol<nowiki/>u Roosevelt yn barhaol o'r wasgwast i lawr. Am weddill ei fywyd, gwrthododd Roosevelt eigredu fod yn barlys yn barhaol ac arbrofodd gyda amrywiaeth eang o therapiautherapïau gan gynnwys [[therapi dŵr]], ac, yn 1926, prynodd gyrchfan yn [[Warm Springs]], [[Georgia]], lle sefydlodd ganolfan therapi dŵr ar gyfer cleifion polio, aeac mae'n al i weithredugweithredu odandan yr enw ''Roosevelt Warm Springs Institute for Rehabilitation'' hyd heddiw. Ar ôl dod yn arlywydd, helpodd i sefydlu'r ''National Foundation for Infantile Paralysis'' (adnabyddir odandan yr enw ''March of Dimes'' erbyn hyn). Ei arweiniaeth yn y gymeithas hon yw'r rheswm atgoffir ef ar y darn pres, y [[dime]].
Ar y pryd, roedd bywydau preifat unigolion cyhoeddus odandan llai o archwiliad nag ydynt heddiw, roedd Roosevelt yn gallu argyhoeddi i'r cyhoedd ei fod yn gwella. Credodd Roosevelt fod hyn yn angenrheidiol os oedd am redeg am swyddfa cyhoeddus unwaith eto. Gan ffitio [[bresys]] haearn i'w goesau a'i gluniau, dysgodd ei hun sut i gerdded pellter byr, gan droi ei dorso tra'n cynnal ei hun gyda ffon. DefnyddiodDefnyddiodd gadair olwyn yn brifatbreifat, ond roedd yn ofalus i beidio byth a gael ei weld ynddi yn gyhoeddus, ymddangosodd yn sefyll gan amlaf, ond wedi ei gynnal ar un ochr gan gynorthwywr neu un o'i feibion.
Yn 2003, canfoddcanfu astudiaeth adolygiad-cyfoedion ei fod yn fwy tebygol mai [[Syndrom Guillain-Barré]] oedd salwch parlys Roosevelt ac nid [[poliomyelitis]].<ref>[http://www.rsmpress.co.uk/jmb_2003_v11_p232-240.pdf ''What was the cause of Franklin Delano Roosevelt's paralytic illness?''] Goldman, AS ''et al'', J Med Biogr. 11: 232–240 (2003)</ref>
== Cyfeiriadau ==
|
