Pandemig COVID-19: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Ychwanegwyd 3 beit ,  3 blynedd yn ôl
B
dim crynodeb golygu
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu
BDim crynodeb golygu
Llinell 4:
:''Am y firws penodol a achosodd yr epidemig, gweler [[SARS-CoV-2]].''
:''Am yr haint, gweler [[COVID-19]]''
:''Am y grwpgrŵp o erthyglaufirysau mae'r firws yn perthyn iddo, gweler: [[Coronafirws (grwp o firws)|Coronafirysau]]''
:''Am y cyd-destun Cymreig, gweler [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru]]''
 
'''Pandemig a achoswyd gan y [[coronafirws]] [[SARS-CoV-2]]'''<ref name="Fox2020">{{cite journal |last1=Fox |first1=Dan |title=What you need to know about the Wuhan coronavirus|journal=Nature |date=24 Ionawr 2020 |issn=0028-0836 |doi=10.1038/d41586-020-00209-y}}</ref> ac a ymddangosodd yn gyntaf yn [[Wuhan]], yn nhalaith [[Hubei]], yng nghanolbarth [[Tsieina]] yw'r pandemig yma a ddaeth i sylw bydeangledled y byd yn Ionawr 2020. Gelwir y clefyd a achosir gan y firws yma yn [[COVID-19]] (byrfodd rhyngwladol sy'n tarddu o'r geiriau ''coronavirus disease 2019''. Ar 28 Chwefror cafwyd yr achos cyntaf yng Nghymru, yn [[Abertawe]] (gweler: [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru]]).<ref>[https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/51463717 Dr Frank Atherton, prif swyddog meddygol y gwasanaeth iechyd yng Nghymru, yn cadarnhau'r achos cyntaf o coronafeirws yn y wlad.</ref>
 
Prifddinas talaith Hubei yw Wuhan, ac yno y bu farw'r claf cyntaf gan y math newydd hwn o firws; erbyn diwedd y mis roedd 10,000 o achosion wedi eu cadarnhau a 300 o bobl wedi marw.<ref>{{cite web|url=https://health.columbia.edu/news/health-advisory-regarding-2019-novel-coronavirus-2019-ncov|title=Health Advisory Regarding 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) {{!}} Columbia Health|website=health.columbia.edu|access-date=26 Ionawr 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126140657/https://health.columbia.edu/news/health-advisory-regarding-2019-novel-coronavirus-2019-ncov|archive-date=26 Ionawr 2020}}</ref><ref name="Field22Jan20202">{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/nine-dead-as-chinese-coronavirus-spreads-despite-efforts-to-contain-it/2020/01/22/1eaade72-3c6d-11ea-afe2-090eb37b60b1_story.html|title=Nine dead as Chinese coronavirus spreads, despite efforts to contain it|last=Field|first=Field|date=22 Ionawr 2020|work=[[The Washington Post]]|access-date=22 Ionawr 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131005902/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/nine-dead-as-chinese-coronavirus-spreads-despite-efforts-to-contain-it/2020/01/22/1eaade72-3c6d-11ea-afe2-090eb37b60b1_story.html|archive-date=31 Ionawr 2020}}</ref> Ar 11 Mawrth, 2020, cyhoeddodd [[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] (WHO) fod yr 'epidemig' bellach yn 'bandemig'.<ref>[https://www.livescience.com/coronavirus-pandemic-who.html livescience.com;] adalwyd 13 Mawrth 2020.</ref> Dyma'r pandemig cyntaf i gael ei achosi gan un o'r 7 math o [[coronafirws|goronafirws]].
Llinell 13:
 
Mae cyfnod deori (y cyfnod rhwng dod i gysylltiad a'r [[firws]] â datblygiad symptomau) y firws oddeutu 5 diwrnod (rhwng 2 a 14 diwrnod) ac mae'n fwyaf heintus yn ystod y 3 diwrnod cyntaf wedi symptomau gychwyn ond gall drosglwyddo cyn symptomau neu lle nad oes unrhyw symptomau.<ref name="CDC2020Over222">{{cite web |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV) |date=10 February 2020 |work=US [[Centers for Disease Control and Prevention]] |access-date=11 February 2020}}</ref> Mae'r symptomau'n cynnwys twymyn (gwres), peswch, ac anawsterau anadlu, colli synnwyr arogli a gall fod yn angheuol. Mae'r claf yn dioddef o [[niwmonia]]. Digwyddodd y trosglwyddiad cyntaf o'r firws y tu allan i Tsieina yn [[Fietnam]], o dad i'w fab.<ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/week-asia/economics/article/3048017/china-coronavirus-vietnam-flags-likely-human-transmission-case|title=China coronavirus: 'family cluster' in Vietnam fuels concerns over human transmission|date=29 Ionawr 2020|website=South China Morning Post|access-date=29 Ionawr 2020}}</ref> Credir y gall y firws fyw ar arwyneb solad, megis metal neu garreg am gyfnod o 5 diwrnod a tua deuddydd ar ddefnydd meddal megis dilledyn.
[[Delwedd:5 Cam Syml Welsh Gov and NHS Wales OGL.png|bawd|Cyfarwyddiadau dwyieithog gan Lywodraeth Cymru a GIG|alt=]][[Delwedd:Empty shelves in Bangor, Wales.jpg|bawd|Silffoedd gwag ym Mangor, gyda phobl yn prynnuprynu mwy nag arfer o nwyddau fel sebon [[gwrthfeiotig]], [[papur lle chwech]], a bwyd hir oes megis tyniautuniau o [[tiwna|diwna]]. Mawrth 2020.]]
 
Mewn ymateb i'r haint, ataliwyd dinasoedd â phoblogaeth o dros 57 miliwn o bobl (gan gynnwys Wuhan) a 15 o ddinasoedd yn nhalaith Hubei o gwmpas tarddiad yr epidemig rhag teithio ar drafnidiaeth gyhoeddus gan gynnwys cludiant o'r ddinas ar fysiau trên ac awyr.<ref>{{cite web|url=https://www.cnn.com/2020/01/26/asia/wuhan-coronavirus-update-intl-hnk/index.html|title=Wuhan coronavirus: Thousands of cases confirmed as China goes into emergency mode|last=CNN|first=James Griffiths and Amy Woodyatt|website=CNN|access-date=29 Ionawr 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128120647/https://www.cnn.com/2020/01/26/asia/wuhan-coronavirus-update-intl-hnk/index.html|archive-date=28 Ionawr 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://qz.com/1789856/wuhan-quarantined-as-china-fights-coronavirus-outbreak/|title=China has locked down Wuhan, the epicenter of the coronavirus outbreak|last=Hui|first=Jane Li, Mary|website=Quartz|access-date=23 Ionawr 2020}}</ref>