Pedair Cainc y Mabinogi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
rhestru |
ehangu |
||
Llinell 1:
Mae '''Pedair Cainc y Mabinogi''' yn enw ar gasgliad enwog o bedair [[chwedl]] [[Mytholeg|fytholegol]] [[Cymraeg|Gymraeg]] a roddwyd ar [[Memrwn|femrwn]] yn ystod [[yr Oesoedd Canol]] ond sy'n deillio o'r [[traddodiad llafar]]. Y golygiad safonol yw cyfrol [[Ifor Williams]] (=PKM isod).
Y pedair chwedl yw: [[Pwyll, Pendefig Dyfed]], [[Branwen ferch Llŷr]], [[Manawydan fab Llŷr]], a [[Math fab Mathonwy]]. Cyfeirir atynt hefyd fel "Y Gainc Gyntaf", ac ati.
==Y llawysgrifau==
* [[Pwyll, Pendefig Dyfed]]▼
Mae testun cyfan y Pedair Cainc ar gael mewn dwy [[Llawygrif|lawysgrif]] sydd ymhlith y pwysicaf o'r [[llawysgrifau Cymreig]] sydd wedi goroesi. Y gynharaf o'r ddwy yw [[Llyfr Gwyn Rhydderch]] gyda'r adran y ceir y testun ynddi i'w dyddio i tua [[1300]]-[[1325]]. Ond ceir y testun gorau yn [[Llyfr Coch Hergest]] (tua [[1375]]-[[1425]]). Yn ogystal ceir dau ddarn o'r testun yn llawygrif [[Peniarth]] [[Peniarth 6|6]]; dyma'r testun hynaf, i'w ddyddio i tua [[1225]] efallai. Cedwir Peniarth 6 a'r Llyfr Gwyn yn [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]], [[Aberystwyth]] ac mae'r Llyfr Coch yn [[Llyfrgell y Bodleian]] yn [[Rhydychen]].
==Yr awdur==
* [[Branwen ferch Llŷr]]▼
Er mai rhan o stoc y [[cyfarwydd]] yw'r Pedair Cainc, a'u gwreiddiau felly'n gorwedd yn y cyfnod [[Celtiaid|Celtaidd]], mae'n iawn hefyd sôn am 'awdur' y Pedair Cainc gan fod iddynt ffurf lenyddol gaboledig ac yn amlwg yn waith un person. Mae cryn ddyfalu ynglŷn ag awdur tybiedig y chwedlau. Mae [[Ifor Williams]] yn dadlau mai rhywun o [[Dyfed|Ddyfed]] yw'r awdur a'i fod wedi asio wrth ei gilydd y pedair chwedl i wneud "un Mabinogi o chwedlau y Gogledd a'r De" (PKM xxii). Mae rhai beirniaid wedi awgrymu mai merch oedd yr awdur am fod yr ymdriniaeth o bersonoliaeth y cymeriadau'n deimladwy iawn, yn arbennig yn achos y cymeriadau benywaidd. Ond y gwir ydyw does neb yn gwybod pwy ysgrifennodd y gampwaith hon.
==Daearyddiaeth y Pedair Cainc==
* [[Manawydan fab Llŷr]]▼
* [[Math fab Mathonwy]]▼
==Llyfryddiaeth==
===Y testun===
*Ifor Williams (gol.), ''Pedeir Keinc y Mabinogi'' (Caerdydd, 1930; sawl argraffiad newydd ers hynny). (Talfyriad uchod = PKM).
==Gweler hefyd==
{{eginyn}}
| |||