Sinn Féin: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu
Cwmcafit (sgwrs | cyfraniadau)
Diweddaru. Gwybodlen.
Llinell 1:
{{Infobox political party|name=Sinn Féin|seats4_title=[[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Tŷ'r Cyffredin]]<br />{{small|(seddi Gogledd Iwerddon)}}|slogan="Building an Ireland of Equals"|seats1_title=[[Dáil Éireann]]|seats1={{Composition bar|37|160|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}}|seats2_title=[[Seanad Éireann]]|seats2={{Composition bar|5|60|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}}|seats3_title=[[Cynulliad Gogledd Iwerddon]]|seats3={{Composition bar|26|90|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}}|seats4={{Composition bar|7|18|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}} {{small|([[Ymatalwyr]])}}|international=|seats5_title=[[Senedd Ewrop]]|seats5={{Composition bar|1|13|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}}|seats6_title=Llywodraeth leol yng Ngweriniaeth Iwerddon|seats6={{Composition bar|80|949|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}}|seats7_title=Llywodraeth leol yng Ngogledd Iwerddon|seats7={{Composition bar|105|462|hex={{Sinn Féin/meta/lliw}}}}|website={{Official URL}}|country=iwerddon|europarl=[[Chwith Unedig Ewropeaidd/Chwith Gwyrdd Nordig]]|european=|logo=[[File:Sinn Fein logo 2018.png]]|leader3_name=[[Declan Kearney]]|colorcode={{Sinn Féin/meta/lliw}}|founder=[[Arthur Griffith]]|leader1_title=Llywydd|leader1_name=[[Mary Lou McDonald]]|leader2_title=Is Lywydd|leader2_name=[[Michelle O'Neill]]|leader3_title=Cadeirydd|leader4_title=Ysgrifennydd Cyffredinol|position={{Nowrap|[[chwith-canol]] i [[canol]]}}|leader4_name=[[Dawn Doyle]]|leader5_title=Arweinydd y Seanad|leader5_name=[[Niall Ó Donnghaile]]|founded={{plainlist|
* 28 Tachwedd 1905 <br /> (ffurf wreiddiol)
* 17 Ionawr 1970 <br /> (ffurf gyfredol)}}|headquarters=44 Parnell Square, [[Dulyn]]&nbsp;1, D01 XA36|newspaper=''[[An Phoblacht]]''|youth_wing=[[Ógra Shinn Féin]]|ideology={{Nowrap|[[Gweriniaetholdeb Gwyddelig]]<br>[[Cenedlaetholdeb asgell chwith]]<br>[[Sosialaeth ddemocrataidd]]}}|country2=gogledd iwerddon}}
 
[[Delwedd:Arthur Griffith (1871-1922).jpg|bawd|250px|Arthur Griffith]]
[[Delwedd:Gerry Adams reading into mic.jpg|bawd|200px|Gerry Adams]]
Llinell 8 ⟶ 12:
Yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1918]], enillodd Sinn Féin 73 o'r 106 sedd yn Iwerddon, gan gymeryd lle'r [[Y Blaid Seneddol Wyddelig|Blaid Seneddol Wyddelig]] fel arweinwyr y mudiad cenedlaethol. Yn unol a pholisi'r blaid, gwrthododd yr aelodau gymeryd eu seddau yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]]. Yn hytrach, ar [[21 Ionawr]] 1919, cyfarfu 30 o aelodau seneddol Sinn Féin (roedd y rhan fwyaf o'r gweddill wedi eu carcharu) yn Nulyn a chyhoeddi eu hunain yn senedd Iwerddon - [[Dáil Éireann]]. Arweiniodd hyn at [[Rhyfel Annibyniaeth Iwerddon]] a sefydlu gwladwriaeth annibynnol Iwerddon.
 
Yn y cyfnod modern, mae'r enw'n cyfeirio fel rheol at y blaid a grewyd yn 1970 o ganlyniad i hollt yn y mudiad gweriniaethol yn [[Iwerddon]]. Yr arweinydd presennol yw [[GerryMary AdamsLou McDonald]]. Sinn Féin yw'r fwyaf o'r pleidiau cenedlaethol yng [[Cynulliad Gogledd Iwerddon|Nghynulliad Gogledd Iwerddon]], gyda 2826 sedd allan o 10890. Mae gan y blaid 57 sedd yn Nhŷ'r Cyffredin, ond ei pholisi, fel polisi Sinn Féin gwreiddiol Arthur Griffith, yw i'r aelodau wrthod cymryd eu seddau yn Nhŷ'r Cyffredin. Yn etholiad 2007 yng [[Gweriniaeth Iwerddon|Ngweriniaeth Iwerddon]], enillodd Sinn Féin 4 sedd allan o 166 yn [[Dáil Éireann]], gostyngiad o un sedd.
 
Yn etholiad cyffredinol 2020 [[Gweriniaeth Iwerddon]], enillodd Sinn Féin 37 sedd allan o 160 yn [[Dáil Éireann]], gan dderbyn y nifer a'r ganran uchaf o bleidleisiau Dewis Cyntaf. Dyma ogwydd o 10.7% a chynyddiad o seddi 2016 o 10. Gwelwyd hyn fel canlyniad syfrdanol oherwydd nid oedd enillydd clir gyda Sinn Féin, Fianna Fáil a Fine Gael yn dod yn agos iawn ac felly yn arwain at drafodaethau clymbleidiol. <ref>{{Cite web|title=Fianna Fáil yn trechu Sinn Fein yn y ras i fod yn brif blaid Iwerddon|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/rhyngwladol/562761-fianna-fail-trechu-sinn-fein-brif-blaid-iwerddon|website=Golwg360|date=2020-02-11|access-date=2020-07-26|language=cy}}</ref><ref>{{Cite web|title=Sinn Fein yn cyhuddo Fianna Fáil o haerllugrwydd|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/prydain/563015-sinn-fein-cyhuddo-fianna-fail-haerllugrwydd|website=Golwg360|date=2020-02-15|access-date=2020-07-26|language=cy}}</ref><ref>{{Cite news|title=Sinn Féin tops poll in Irish general election|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-51432660|work=BBC News|date=2020-02-10|access-date=2020-07-26|language=en-GB}}</ref> Nid oedd Sinn Féin yn llwyddiannus o fod yn rhan o glymblaid ond yn hytrach daeth yn wrthblaid yr [[Dáil Éireann|Dáil]] am y tro cyntaf ers dechreuad y ddeddfwrfa. Yn ôl arweinydd y Blaid Mary Lou McDonald roedd y blaid yn cael ei gwthio allan o'r trafodaethau clymblaid fel rhan o “glymblaid gyfleus”.<ref>{{Cite web|title=“Un o’r anrhydeddau mwyaf” i Micheal Martin, Taoiseach newydd Iwerddon|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/2002794-anrhydeddau-mwyaf-micheal-martin-taoiseach-newydd|website=Golwg360|date=2020-06-27|access-date=2020-07-26|language=cy}}</ref>
 
Yn [[Senedd Ewrop]], mae Sinn Féin yn aelod o'r grŵp seneddol Ewropeaidd y [[Chwith Unedig Ewropeaidd/Chwith Gwyrdd Nordig]].
Llinell 33 ⟶ 39:
* [[Gerry Adams]] (1983-2018)
* [[Mary Lou McDonald]] (2018-presennol)
[[Delwedd:Bobby_Sands_Belfast_Irland@20160528_02.jpg|bawd| Murlun [[Bobby Sands]] yn [[Belffast|Belfast]]. Enillodd Sands, aelod o'r IRA a plaid Anti H-Block, sedd mewn isetholiad Fermanagh a De Tyrone. Mae'r adeilad sydd gyda'r murlun ar y ochor yn cynnwys swyddfa Sinn Féin. ]]
[[Delwedd:Gerry_Adams_and_Martin_McGuinness.jpg|bawd| O dan arweinyddiaeth wleidyddol [[Gerry Adams]] a [[Martin McGuinness]], mabwysiadodd Sinn Féin bolisi diwygiadol, gan arwain yn y pen draw at [[Cytundeb Belffast|Gytundeb Dydd Gwener y Groglith]]. ]]
[[File:Sinn_Féin_Logo.svg|bawd| Logo amgen - fersiwn glyff |link=Special:FilePath/Sinn_Féin_Logo.svg]]
[[Delwedd:Mary_Lou_McDonald_and_Michelle_O’Neill_2018.jpg|bawd| Mary Lou McDonald a Michelle O'Neill ym mis Chwefror 2018 ]]
 
== Canlyniadau etholiad cyffredinol ==
 
=== Gogledd Iwerddon ===
 
==== Etholiadau deddfwrfa ddatganoledig ====
{| class="wikitable"
! Etholiad
! Corff
! Seddi wedi ennill
! ±
! Safle
! Pleidleisiau dewis cyntaf
! %
! Llywodraeth
! Arweinydd
|-
! 1921
| Tŷ'r Cyffredin
|{{Composition bar|6|52|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 6
|{{increase}} 2il
| 104,917
| 20.5%
| style="background:#c5d2ea;" | Ymatal
| [[Éamon de Valera]]
|-
! 1982
| Cynulliad
|{{Composition bar|5|78|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 5
|{{increase}} 5ed
| 64,191
| 10.1%
| style="background:#c5d2ea;" | Ymatal
| Ruairí Ó Brádaigh
|-
! 1996
| Fforwm
|{{Composition bar|17|110|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 17
|{{increase}} 4ydd
| 116,377
| 15.5%
| style="background:#c5d2ea;" | Ymatal
| rowspan="7" | [[Gerry Adams]]
|-
! 1998
| rowspan="6" | [[Cynulliad Gogledd Iwerddon|Cynulliad]]
|{{Composition bar|18|108|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 18
|{{increase}} 4ydd
| 142,858
| 17.7%
| style="background:#cfc;" | Rhannu pŵer <small>(UUP-SDLP-DUP-SF)</small>
|-
! 2003
|{{Composition bar|24|108|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 6
|{{increase}} 3ydd
| 162,758
| 23.5%
| style="background:salmon;" | Rheoli Uniongyrchol
|-
! 2007
|{{Composition bar|28|108|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 4
|{{increase}} 2il
| 180,573
| 26.2%
| style="background:#cfc;" | Rhannu pŵer <small>(DUP-SF-SDLP-UUP-AP)</small>
|-
! 2011
|{{Composition bar|29|108|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}} 1
|{{steady}} 2il
| 178,224
| 26.3%
| style="background:#cfc;" | Rhannu pŵer <small>(DUP-SF-UUP-SDLP-AP)</small>
|-
! 2016
|{{Composition bar|28|108|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}} 1
|{{steady}} 2il
| 166,785
| 24.0%
| style="background:#cfc;" | Rhannu pŵer <small>(DUP-SF-Ind.</small> <small>)</small>
|-
! 2017
|{{Composition bar|27|90|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}} 1
|{{steady}} 2il
| 224,245
| 27.9%
| style="background:#cfc;" | Rhannu pŵer <small>(DUP-SF-UUP-SDLP-AP)</small>
|}
 
==== Etholiadau San Steffan ====
{| class="wikitable"
!Etholiad
!Seddi (yn Ogledd Iwerddon)
!Safle
!Nifer y pleidleisiau
!% (yn Gogledd Iwerddon)
!% (yn DU)
!Arweinydd
|-
!1924
|{{Composition bar|0|13|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|34,181
| rowspan="4" |
|0.2%
|[[Éamon de Valera]]
|-
!1950
|{{Composition bar|0|12|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|23,362
|0.1%
|Margaret Buckley
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1955|1955]]
|{{Composition bar|2|12|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}2
|{{increase}}4th
|152,310
|0.6%
|Paddy McLogan
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1959|1959]]
|{{Composition bar|0|12|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}}2
|Dim
|63,415
|0.2%
|Paddy McLogan
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1983|1983]]
|{{Composition bar|1|17|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}1
|{{increase}}8th
|102,701
|13.4%
|0.3%
|Ruairí Ó Brádaigh
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1987|1987]]
|{{Composition bar|1|17|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|{{increase}}6th
|83,389
|11.4%
|0.3%
| rowspan="8" |[[Gerry Adams]]
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1992|1992]]
|{{Composition bar|0|17|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}}1
|Dim
|78,291
|10.0%
|0.2%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1997|1997]]
|{{Composition bar|2|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}2
|{{increase}}8th
|126,921
|16.1%
|0.4%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2001|2001]]
|{{Composition bar|4|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}2
|{{increase}}6th
|175,933
|21.7%
|0.7%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2005|2005]]
|{{Composition bar|5|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}1
|{{steady}}6th
|174,530
|24.3%
|0.6%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2010|2010]]
|{{Composition bar|5|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|{{steady}}6th
|171,942
|25.5%
|0.6%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015|2015]]
|{{Composition bar|4|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}} 1
|{{steady}}6th
|176,232
|24.5%
|0.6%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2017|2017]]
|{{Composition bar|7|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}3
|{{steady}}6th
|238,915
|29.4%
|0.7%
|-
![[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2019|2019]]
|{{Composition bar|7|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|{{steady}}6th
|181,853
|22.8%
|0.6%
|Mary Lou McDonald
|}
{{Wide image|Northern Ireland election seats 1997-2019.svg|1000px|Canlyniadau yng Ngogledd Iwerddon mewn etholiadau cyffredinol y DU. Cynyddodd Sinn Féin nifer ei seddi o ddwy yn 1997 i bump yn 2005, pedair ohonyn nhw yn y gorllewin. Cadwodd ei bum sedd yn 2010, cafodd ei ostwng i bedair yn 2015 cynyddwyd i saith yn 2017 gan cadw'r nifer yma yn 2019.}}
 
=== Gweriniaeth Iwerddon ===
 
==== Etholiadau Dáil Éireann ====
{| class="wikitable"
!Etholiad
!Seddi enillwyd
!Safle
!Pleidleisiau dewis cyntaf
!%
!Llywodraeth
!Arweinydd
|-
!1918<br /><br />(San Steffan)
|{{Composition bar|73|105|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}73
|{{increase}}1st
|476,087
|46.9%
! rowspan="2" |Datganiad Gweriniaeth Iwerddon
| rowspan="2" |[[Éamon de Valera]]
|-
!1921<br /><br />(Ty Cyff De Iwerddon)
|{{Composition bar|124|128|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}<small>(wedi'i ethol yn ddiwrthwynebiad)</small>
|{{increase}}51
|{{steady}}1st
| align="center" |–
| align="center" |–
|-
! rowspan="2" |1922
| align="left" |{{Composition bar|58|128|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}<br /><br /><small>(O Blaid Cytundeb)</small>
|''N/A''
|{{steady}}1st
|239,195
|38.5%
| style="background:#cfc;" |Llyw Lleiafrifol
| align="center" |[[Michael Collins]]<br /><br /><small>(Pro-Treaty)</small>
|-
| align="left" |{{Composition bar|36|128|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}<br /><br /><small>(Yn Erbyn Cytundeb)</small>
|''N/A''
|{{decrease}}2nd
|135,310
|21.8%
| style="background:#c5d2ea;" |Ymatal
| align="center" |Éamon de Valera<br /><br /><small>(Anti-Treaty)</small>
|-
!1923
|{{Composition bar|44|153|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}8
|{{steady}}2nd
|288,794
|27.4%
| style="background:#c5d2ea;" |Ymatal
|Éamon de Valera
|-
!Mehefin1927
|{{Composition bar|5|153|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}}39
|{{decrease}}6th
|41,401
|3.6%
| style="background:#c5d2ea;" |Ymatal
|John J. O'Kelly
|-
!1954
|{{Composition bar|0|147|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|1,990
|0.1%
| style="background:#ffd;" |Dim Seddi
|Tomás Ó Dubhghaill
|-
!1957
|{{Composition bar|4|147|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}4
|{{increase}}4th
|65,640
|5.3%
| style="background:#c5d2ea;" |Ymatal
| rowspan="2" |Paddy McLogan
|-
!1961
|{{Composition bar|0|144|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}}4
|Dim
|36,396
|3.1%
| style="background:#ffd;" |Dim Seddi
|-
!Chwefror 1982
|{{Composition bar|0|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|16,894
|1.0%
| style="background:#ffd;" |Dim Seddi
|Ruairí Ó Brádaigh
|-
!1987
|{{Composition bar|0|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|32,933
|1.9%
| style="background:#ffd;" |Dim Seddi
| rowspan="8" |[[Gerry Adams]]
|-
!1989
|{{Composition bar|0|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|20,003
|1.2%
| style="background:#ffd;" |Dim Seddi
|-
!1992
|{{Composition bar|0|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{steady}}
|Dim
|27,809
|1.6%
| style="background:#ffd;" |Dim Seddi
|-
!1997
|{{Composition bar|1|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}1
|{{increase}}6th
|45,614
|2.5%
| style="background:#fcc;" |Gwrthblaid
|-
!2002
|{{Composition bar|5|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}4
|{{steady}}6th
|121,020
|6.5%
| style="background:#fcc;" |Gwrthblaid
|-
!2007
|{{Composition bar|4|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{decrease}}1
|{{increase}}5th
|143,410
|6.9%
| style="background:#fcc;" |Gwrthblaid
|-
!2011
|{{Composition bar|14|166|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}10
|{{increase}}4th
|220,661
|9.9%
| style="background:#fcc;" |Gwrthblaid
|-
!2016
|{{Composition bar|23|158|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}9
|{{increase}}3rd
|295,319
|13.8%
| style="background:#fcc;" |Gwrthblaid
|-
!2020
|{{Composition bar|37|160|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}}
|{{increase}}15
|{{increase}}2nd
|535,595
|24.5%
| style="background:#fcc;" |Gwrthblaid
|Mary Lou McDonald
|}
 
== Cyfeiriadau ==
{{Cyfeiriadau}}
 
== Gweler hefyd ==
*''[[An Phoblacht]]''
*[[Chwith Unedig Ewropeaidd/Chwith Gwyrdd Nordig]]
 
== Dolenni allanol ==
*{{eicon en}} [http://sinnfein.ie/ Gwefan swyddogol]
 
[[Categori:Hanes Iwerddon]]