Archdderwydd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dafyddt (sgwrs | cyfraniadau) |
Dafyddt (sgwrs | cyfraniadau) ehangu |
||
Llinell 1:
Yr '''Archdderwydd''' yw llywydd [[Gorsedd y Beirdd]], ac sydd felly yn llywyddu ar brif ddefodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru]]. Er mai [[Iolo Morgannwg]] oedd y cyntaf i lywyddu'r Orsedd pan y'i sefydlwyd, ei olynydd, [[David Griffiths (Clwydfardd)|David Griffiths]], dan yr enw barddol "Clwydfardd" oedd yn cyntaf i'w adnabod gyda'r teitl swyddogol.<ref name="museum">{{cite web|url=https://www.museumwales.ac.uk/915/|title=The Archdruid|publisher=National Museum Wales|accessdate=2 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160428075920/http://www.museumwales.ac.uk/915/|archive-date=28 Ebrill 2016|url-status=dead}}</ref>
Ers 1932, dim ond ennillwyr blaenorol o'r Goron neu'r Gadair sy'n gymwys i fod yn Archdderwydd. Erbyn cychwyn yr 21G, ehangwyd hyn i gynnwys ennillwyr y Fedal Ryddiaith a'r cyntaf i'w ethol dan y rheol yma oedd Robyn Llŷn ([[Robyn Léwis]]) (2002–05).<ref name="museum"/> [[Christine James]], a ddaeth yn Archdderwydd yn 2013, oedd y fenyw gyntaf a'r dysgwr Cymraeg cyntaf (h.y. unigolyn lle nad oedd y Gymraeg yn famiaith) i ddal y teitl.<ref name="BBC">{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-18563191|title=Eisteddfod names Christine James first woman archdruid|publisher=BBC News|date=23 Mehefin 2012|accessdate=8 Ebrill 2016}}</ref>
Ers yr [[Ail Ryfel Byd]], dim ond yn Archdderwydd sydd wedi gwasanaethau mwy nag un cyfnod tair blynedd. Etholwyd [[Albert Evans-Jones]] ("Cynan") yn 1950 ac eto yn 1963, ac fe'i ystyrir yn ddylanwad rhyddfrydol ar yr ŵyl; derbyniodd yn gyhoeddus nad oedd gan yr eisteddfod fodern gysylltiad uniongyrchol â derwyddiaeth hynafol. Fe'i urddwyd yn farchog yn 1969 am ei wasanaeth i ddiwylliant Cymreig, yr unig Archdderwydd i dderbyn y teitl.<ref>{{cite web|url=http://www.dailypost.co.uk/whats-on/arts-culture-news/pwllheli-honour-former-national-eisteddfod-10767495/ |title=Pwllheli to honour former National Eisteddfod Archdruid Cynan |publisher=Daily Post |date=22 Ionawr 2016 |accessdate=8 Ebrill 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160124034302/http://www.dailypost.co.uk/whats-on/arts-culture-news/pwllheli-honour-former-national-eisteddfod-10767495 |archivedate=24 Ionawr 2016 }}</ref>
Yn dilyn gohirio Eisteddfod Genedlaethol 2020 oherwydd [[Pandemig COVID-19]], penderfynwyd ymestyn cyfnod yr Archdderwydd [[Myrddin ap Dafydd]]. Newidiwyd y rheolau hefyd er mwyn penn tymor pob Archdderwydd bellach yn ymestyn dros dair Eisteddfod yn hytrach na thros dair blynedd.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/53691838|teitl=Ymestyn cyfnod Archdderwydd ar ôl gohirio'r Eisteddfod|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=7 Awst 2020}}</ref>
==Rhestr Archdderwyddon==
Llinell 149 ⟶ 155:
|}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{eginyn llenyddiaeth}}
| |||