Dechrau prawfddarllen
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Stefanik (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Dechrau prawfddarllen |
||
Llinell 35:
| footnotes =
}}
Llywodraeth alltud yw '''Rada Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarws''' <ref>as spelled on the [http://www.radabnr.org/en/ Official website] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120704083750/http://www.radabnr.org/indexen.html |date=4 July 2012 }}</ref> ([[Belarwseg]]: ''Рада Беларускай Народнай Рэспублікі'', ''Рада БНР'', '''Rada BNR'''; [[Rwseg]]: ''Рада Белорусской Народн''). Y cyfieithiad llythrennol o'r Belarwsieg yw: '''Cyngor Gweriniaeth Genedlaethol Belarws''',
Er 1919, mae Rada'r BNR wedi bod yn alltud lle mae wedi dod yn sefydliad gwleidyddol mwyaf dylanwadol y [[diaspora]] [[Belarws]]<ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/node/10837957?story_id=10837957|title=Heart of darkness|date=13 March 2008|accessdate=27 October 2017|newspaper=[[The Economist]]}}</ref> ac yn grŵp eiriolaeth sy'n hyrwyddo cefnogaeth i annibyniaeth a democratiaeth Belarwsia ym Melarws ymhlith llunwyr polisi'r Gorllewin.<ref>[http://www.radabnr.org/the-bnr-rada-as-the-oldest-belarusian-democratic-advocacy-group/ The BNR Rada as the oldest Belarusian democratic advocacy group] - Official website of the Rada BNR, 16 July 2019</ref> O 2020 ymlaen, Rada BNR yw'r llywodraeth alltud hynaf
==Ffurfio==
[[File:Belarusian People's Republic Rada (parliament) building (1918).jpg|thumb|right|250px|Baner Gwyn-Coch-Gwyn genedlaethol Belarws yn cyhwfan o adeilad Rada BNR ym Minsg, 1918]]
Sefydlwyd y Rada BNR fel corff gweithredol y Gyngres
Ar ôl i'r Bolsieficiaid encilio o Minsk, datganodd y Rada (cyngor) ei hun yn
Ar 25 Mawrth 1918 roedd gan y Rada 77 aelod gan gynnwys:
:Etholwyd 36 yn y Gyngres
:6 cynrychiolydd o gymuned Belarwseg Vilna
:15 cynrychiolydd o leiafrifoedd ethnig (Rwsiaidd, Pwylaidd, Iddewig)
Llinell 55:
Ni roddodd yr Almaen gydnabyddiaeth swyddogol i Belarws a rhwystrodd weithgareddau sefydliadau Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarwsia. Serch hynny, llwyddodd y Rada i ddechrau trefnu ei chyrff llywodraethu mewn gwahanol rannau o'r wlad yn ogystal â gweithio ar sefydlu byddin Belarwsia genedlaethol a system addysg genedlaethol.
Sefydlodd y Rada gysylltiadau diplomyddol swyddogol â sawl gwladwriaeth gan gynnwys y [[Ffindir]], Gweriniaeth Pobl
Gyda dynesiad byddinoedd y Bolsieficaidd i Minsk gorfodwyd y Rada i adleoli i [[Vilnius]] (prifddinas
==Yn alltud==
Llinell 63:
[[File:Government of BNR.jpg|thumb|250px|de|Cyfarfod gyntaf Ysgrifenyddiaeth y Bobl y Rada]]
[[File:1 stol.jpg|thumb|250px|Dathlu blwyddiant y Weriniaeth yn Gymnasiwm Belarwaidd Vilnius, 1935]]
Ym mis Ebrill 1919, cipiodd byddin Gwlad Pwyl ddinasoedd Hrodna a Vilnius. Cyhoeddodd [[Jozef Pilsudski|Józef Piłsudski]] y Cyhoeddiad i drigolion hen Ddugiaeth Lithwania gan nodi y byddai gweinyddiaeth newydd Gwlad Pwyl yn rhoi ymreolaeth ddiwylliannol a gwleidyddol iddynt. Croesawyd y cyhoeddiad gan arweinyddiaeth Belarwsia, yn enwedig o ystyried cynlluniau Sofietaidd ar gyfer Dirgelwch
Gwrthdystiodd llywodraeth Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarwsia y cynnull milwrol Pwylaidd yn ardal Vilnius, yr etholiadau Pwylaidd a gynhaliwyd yno, ac atodi ardal Augustów i Wlad Pwyl. Fe wnaethant hefyd apelio ar [[Cynghrair y Cenhedloedd|Gynghrair y Cenhedloedd]], [[Prydain Fawr]], [[Ffrainc]], yr [[Unol Daleithiau]] a gwledydd eraill i gydnabod annibyniaeth Belarws. <ref>{{cite web |url=http://www.svaboda.org/content/article/770129.html |title=Імёны Свабоды: Васіль Захарка |publisher=Svaboda.org |date=14 March 1943 |accessdate=2012-01-14}}</ref>
Ddiwedd 1920, cychwynnodd llywodraeth Belarwsia drafodaethau o'r newydd gyda'r Bolsieficiaid ym [[Moscow]] a cheisio eu perswadio i gydnabod annibyniaeth Belarus a rhyddhau carcharorion gwleidyddol Belarwsia
Ar 11 Tachwedd 1920, llofnododd Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarwsia gytundeb partneriaeth â Gweriniaeth Lithwania i gydweithredu i ryddhau tiroedd Belarwsia a Lithwania rhag meddiannaeth Gwlad Pwyl.
Llinell 73:
Ar ôl sefydlu [[Gweriniaeth Sosialaidd Sofietaidd Belarwsia]] (SSR Belarwsia) fel rhan o'r [[Undeb Sofietaidd]], gosododd sawl aelod o'r Rada eu mandadau ym 1925 a dychwelyd i Belarws. Yn swyddogol, ni wnaeth BNR Rada erioed gydnabod SSR Belarwsia. Lladdwyd mwyafrif aelodau’r Rada a ddychwelodd i Belarws, gan gynnwys y cyn Brif Weinidog Vaclau Lastouski, yn ddiweddarach yn y terfysgaeth Sofietaidd ym Melarws yn y 1930au.
Yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]]
===Ar ôl yr Ail Ryfel Byd===
[[File:Nacyjanalny akademičny teatar imia Janki Kupały.JPG|thumb|250px|Theatr Dinas Minsg, lle ym mis Rhagfyr 1917 cynhaliwyd sesiynau'r Gyngres Gyntaf Belarwsia; yn ddiweddarach trawsnewidiwyd ei Bwyllgor Gweithredol yn Gyngor BNR (ffurf fodern).]]
Gorfododd
Ym mis Chwefror 1948, pasiodd y Rada [[maniffesto|faniffesto]] arbennig, a thrwy hynny datgan ei fod yn
Prif weithgareddau BNR Rada yn y Gorllewin oedd lobïo a chysylltiadau â llywodraethau'r Gorllewin i sicrhau cydnabyddiaeth o Belarus fel gwlad ar wahân. Ynghyd â sefydliadau gwrth-Sofietaidd eraill yn y Gorllewin, gan gynnwys llywodraethau alltud o'r [[Wcráin]] a gwledydd y Baltig, protestiodd y Rada yn erbyn torri hawliau dynol yn yr Undeb Sofietaidd. Yn y 1950au galluogodd Rada BNR greu rhifyn Belarwsia o [[Radio Free Europe]]. Trefnodd aelodau’r Rada gefnogaeth i Belarws yn dilyn [[Trychineb Chernobyl]] ym 1986.<ref name=nn2011>{{cite web|url=http://nn.by/?c=ar&i=52788|title=Навошта нам Рада БНР: інтэрвію з членам Рады (пачатак)|website=Nn.by|accessdate=27 October 2017}}</ref>
Llinell 86:
Ar ôl diddymu'r Undeb Sofietaidd yn y 1990au, trosglwyddodd llywodraethau alltud tebyg y gwledydd cyfagos (Lithwania, Gwlad Pwyl ac eraill) eu mandadau i'r llywodraethau annibynnol cyfatebol.
Ar ôl datgan annibyniaeth Gweriniaeth Belarus yn 1990,
Yn 1993, cynhaliodd llywodraeth Gweriniaeth Belarus ddathliadau swyddogol 75 mlynedd ers Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarwsia ym Minsk. Cymerodd aelodau o BNR Rada ran yn y dathliadau ynghyd ag uwch arweinwyr gwleidyddol Gweriniaeth
[[Delwedd:Voa russiantv ivonka survilla 150.jpg|thumb|right|250px|[[Ivonka Survilla]], 8fed Cadeirydd y Cyngor BNR]]
Heddiw mae RR BNR yn ceisio hyrwyddo democratiaeth ac annibyniaeth i
Ers diwedd y 1980au, bob [[25 Mawrth]],
==Arlywyddion Rada BNR==
|