Carchar Rhuthun: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau)
→‎Cyfeiriadau: Rhedeg AWB i glirio gwallau using AWB
Llusiduonbach (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 20:
|coordinates_display = yes
}}
Hen garchar sydd bellach yn [[amgueddfa]] ydy '''Carchar Rhuthun''', ac sy'n adeilad hanesyddol pwysig, Gradd II* (rhif cyfeirnod [[Cadw]]: 870).<ref>[http://www.britishlistedbuildings.co.uk/wa-870-the-old-gaol-ruthin British Listed Buildings;] 'Carchar Rhuthun'; adalwyd 8 Hydref, 2014</ref> Mae wedi'i leoli yn nhref farchnad [[Rhuthun]], [[Sir Ddinbych]]. Rhwng 1654 a 1916 bu'n garchar; rhwng 1926 a 2005 bu'n [[archifdy]], [[llyfrgell]] a swyddfeydd y Cyngor Sir lleol ac yn 2005 fe'i trowyd yn amgueddfa ganddynt. CychwynwydCychwynnwyd adeiladu'r carchar hwn yn 1775, ond bu carchar trefol yn Rhuthun, bron yn yr un lleoliad yn Stryd Clwyd, ers 1654.
 
Seiliwyd y cynllun ar Garchar Pentonville, [[Llundain]]. Pan geuwyd y carchar yn 1916 trosglwyddwyd y carcharorion i'r [[Amwythig]]. Yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], defnyddiwyd yr adeilad i drin ffrwydron, cyn ei drosglwyddo'n ôl i'r Cyngor Sir.<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/local/northeastwales/hi/people_and_places/history/newsid_8555000/8555937.stm | work=BBC News | first=Alys | last=Lewis | title=Ruthin Gaol | date=8 Mawrth 2010}}</ref>
Llinell 36:
Yma hefyd y bu [[Coch Bach y Bala]]. Lleidr a photsiwr oedd John Jones ([[1854]] - [[1913]]), ei lysenw oedd 'Coch Bach Y Bala'. Gelwid ef hefyd ''The Little Welsh Terror'' a ''The Little Turpin''. Roedd yn adnabyddus oherwydd ei ddawn i ddianc o garchardai, a daeth yn fath o arwr gwerin.
 
Yn [[1913]], dihangodd o garchar [[Rhuthun]], ond yn fuan wedyn cafodd ei saethu gan dirfeddiannwr (sgweiarsgweier Euarth) ger [[Llanfair Dyffryn Clwyd]], a gwaedodd i farwolaeth. Cafwyd ymateb cyhoeddus ffyrnig i hyn gan Gymry lleol. Bu farw o'i glwyfau a chladdwyd ef yn [[Llanelidan]].
 
==Cyfeiriadau==