Pensaernïaeth yr Adfywiad Romanésg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Yn gyffredinol, ystyrir Eglwys y Pererinion - Eglwys Gadeiriol Maronite Our Lady of Lebanon bellach - yn Brooklyn Heights, Brooklyn, a ddyluniwyd gan Richard Upjohn ac a adeiladwyd 1844-46, fel y gwaith cyntaf o bensaernïaeth yr Adfywiad Romanésg yn yr Unol Daleithiau.<ref>Marrone, Francis. ''An Architectural Guidebook to Brooklyn''. Layton, UT: Gibb Smith, 2011, 136–37.</ref> Yn fuan fe'i dilynwyd gan ddyluniad mwy amlwg ar gyfer Adeilad Sefydliad Smithsonian yn [[Washington, D.C.]], a ddyluniwyd gan James Renwick, Jr ac a adeiladwyd 1847-51. Honnir i Renwick gyflwyno dau gynnig i'r gystadleuaeth ddylunio, un mewn arddull Gothig a'r llall mewn arddull Romanésg. Dewisodd y Smithsonian yr olaf, a oedd yn seiliedig ar ddyluniadau o lyfrau pensaernïaeth yr Almaen.<ref name="Poppeliers">Poppeliers, John C. and S. Allen Chambers, Jr. ''What Style Is It?: A Guide to American Architecture''. Hoboken, N.J.: John Wiley & Sons, 2003, 54–6.</ref> Cyfrannodd sawl ffactor gydamserol at boblogeiddio'r Adfywiad Romanésg yn yr Unol Daleithiau. Y cyntaf oedd mewnlifiad o fewnfudwyr o'r Almaen yn yr 1840au, a ddaeth ag arddull y Rundbogenstil gyda nhw. Yn ail, cyhoeddwyd cyfres o weithiau ar yr arddull ar yr un pryd â'r enghreifftiau cynharaf a adeiladwyd. Paratowyd y cyntaf o'r rhain, ''Hints on Public Architecture'', a ysgrifennwyd gan y diwygiwr cymdeithasol Robert Dale Owen ym 1847-48, ar gyfer Pwyllgor Adeiladu Sefydliad Smithsonian, ac roedd ganddo ddarluniau amlwg o Adeilad Sefydliad Smithsonian Renwick. Dadleuodd Owen fod pensaernïaeth yr Adfywiad Groegaidd - sef yr arddull gyffredinol yn yr Unol Daleithiau ar gyfer popeth o eglwysi i fanciau i breswylfeydd preifat - yn anaddas fel arddull genedlaethol Americanaidd. Honnodd nad oedd gan y temlau Groegaidd y seiliwyd yr arddull arnynt y ffenestri, y simneiau na'r grisiau sy'n ofynnol gan adeiladau modern, a bod toeau'r deml ar oleddf isel a'r colonnadau tal yn anaddas ar gyfer hinsoddau oer y gogledd. IYm marn Owen, roedd diffyg gwirionedd pensaernïol yn y mwyafrif o adeiladau'r Adfywiad Groegaidd, oherwydd eu bod wedi ceisio cuddio angenrheidiau'r 19eg ganrif y tu ôl i ffasadau teml glasurol.<ref name="Owen">Owen, Robert Dale. ''Hints on Public Architecture''. New York: George P. Putnam, 1849.</ref> Yn ei le, cynigiodd fod yr arddull Romanésg yn ddelfrydol ar gyfer pensaernïaeth Americanaidd fwy hyblyg ac economaidd.<ref name="Meeks">Meeks, Carroll L.V. "Romanesque Before Richardson in the United States." ''The Art Bulletin'' 23, no. 1 (1953): 17–33.</ref>

Mewn eglwysi Esgobolesgobol, roedd y dewis o arddull Normanaidd neu'r [[Pensaernïaeth yr Adfywiad Gothig|Adfywiad Gothig]] yn aml yn cael ei bennu gan yr eglwysiaeth. Er enghraifft, dyluniodd John Notman Eglwys Eglwys Isel y Drindod Sanctaidd, Philadelphia mewn arddull Normanaidd sy'n cyferbynnu ag Uchel Eglwys Sant Marc ganddo gerllaw.<ref>{{Cite book|last=Curran|first=Kathleen|title=The Romanesque Revival: Religion, Politics, and Transnational Exchange|date=2003|publisher=Penn State Press}}</ref> (Mae St. Clement's, adeilad Notman arall gerllaw, yn eithriad - hefe'i hadeiladwyd yn wreiddiol mewnyn yr arddull Normanaidd ar gyfer cynulleidfa Eglwys Isel, ond yn ddiweddarach fe'i hystyrir yn un o'r eglwysi [[Anglo-Gatholigiaeth|Eingl-Babyddol]] mwyaf angerddol yn y byd).