148,954
golygiad
tacluso
(→top: Gwybodlen wd) |
(tacluso) |
||
|
Daw Platon o gefndir breintiedig yn Athen ac roedd yn byw yn y ddinas yn ystod ei anterth. Ei arwr oedd [[Socrates]], ac effeithiodd marwolaeth yr olaf ar Platon yn fawr. Dedfrydwyd Socrates i farwolaeth gan y demos oherwyd iddo danseilio moesau ieuenctid Athen. Prif syniad Socrates oedd nad oedd yn gwybod dim ac y dylid cwestiynu popeth. Wedi i'r demos yn Athen ddedfrydu Socrates i farwolaeth fe gollodd Platon ffydd yn y gymdeithas ac o ganlyniad fe drodd ei gefn ar yrfa posib yn y llywodraeth ac fe drodd at athroniaeth. Mae Platon yn ddelfrydwr, y peth pwysicaf yw syniadau.
==
Prif waith Platon ydy'r ''[[Y Wladwriaeth|Wladwriaeth]]''.
=== Dameg
Dameg yw
'''Crynodeb o ‘fyth yr ogof’'''▼
Yn yr ogof mae’r carcharorion, does dim golau dydd yn dod i mewn atynt, dydyn nhw ddim yn cofio adeg pan nad oeddent yn garcharorion felly dydyn nhw ddim yn sylwi eu bod nhw yn garcharorion. Cyn belled ac maen nhw’n gwybod dyna ydy’r norm, dydyn nhw ddim yn gwybod yn well. Bydd siapiau yn ymddangos a diflannu o flaen y carcharorion, ac mi fydd y carcharorion yn eu trin ai trafod. Mae’r carcharorion yn hapus eu byd oherwydd nad ydynt yn medru dychmygu unrhyw beth gwahanol a gwell.
Ar ôl iddo ddod allan o’r ogof mae golau dydd yn ei ddallu ond wedi iddo ymgyfarwyddo a gweld y prydferthwch real mae’n ysu i fynd nôl i mewn at y carcharorion eraill i’w haddysgu. Ar ôl i’r un a ddihangodd fynd nôl i mewn mae’n esbonio yr hyn mae wedi canfod i’r gweddill ond mae’r gweddill yn ei wfftio oherwydd bod ei syniadau yn hollol wrthun i’r hyn maen nhw wedi ei gymryd fel y norm erioed. Yn y mae gweddill y carcharorion yn ei ladd oherwydd eu bod nhw’n fwy cyfforddus gyda’r byd maen nhw’n ei adnabod ac yn ei ddeall er bod yna fyd gwell i’w ddarganfod pe wyddant.
Beth yw ei goblygiadau i ymresymu Platon yn y wladwriaeth...
I ddechrau gwerth fyddai ein hatgoffa mae i raddau rhyw fath o deyrnged i Socrates ydy gweithiau Platon yn enwedig y Wladwriaeth. Felly gellid gweld mae'r carcharor sy’n torri i ffwrdd ac yna yn dod yn ôl i oleuo pawb arall ac yna yn cael ei ladd oherwydd ei syniadau ydy Socrates. Un o brif ddadleuon Platon ydy fod yna wahanol fathau o bobl, yn eneidiau efydd, arian ac aur. Yn nameg yr ogof mae’n dod yn amlwg fod yna oleuaf 2 math o enaid yn y stori. Yn gyntaf y carcharorion, ag eneidiau efydd ac yn ail yr un sy’n torri ffwrdd sef yr enaid aur sef yr athronydd. Mae’r stori hefyd yn bwysig i ddangos i ni neges Platon fod angen ac yn ddyletswydd i’r athronwyr addysgu ac arwain y ffordd. Dyna sydd i’w weld
== Cyfiawnder yn ''Y Wladwriaeth'' ==
Prif bwnc ''Y Wladwriaeth'' ydy
*''Cephalus'' – Cyfiawnder = gonestrwydd : Platon ddim yn cytuno oherwydd dyweder fod gwallgofddyn yn gofyn 'Ble mae'r fwyell?', yn ôl mesur Cephalus o gyfiawnder mi fyddai'r person cyfiawn yn bod yn onest ac yn dweud ble mae'r fwyell ac mi fyddai'r canlyniadau'n flêr.
3. Enaid Efydd – Y Masnachwyr a'r cyffredin
== Pwy oedd Socrates a pham bod iddo le mor amlwg yn ''Y Wladwriaeth''? ==
Ganwyd [[Socrates]] yn [[470 CC]] ac fe’u ddienyddiwyd yn [[399 CC]] am ei syniadau. Ei ddatguddiad mawr oedd -
:(i) cyhuddiad nad oedd yn credu yn y Duw ond yn hytrach yn credu mewn pwerau goruwchnaturiol eraill
:(ii) Fod ei syniadau (o gwestiynu popeth) yn ddylanwad gwael ar yr ifanc ac y byddai’n arwain at ddirywiad moesol.
Mae'r rhan fwyaf o sylw i Socrates yn dod trwy weithiau'r bobl a ddylanwadodd yn hytrach nai weithiau ef ei hun, yr enghraifft amlycaf ydy Platon. Fe ddefnyddiodd Platon ddull Socrates o athronyddu, defnyddio deialog. Socrates oedd tad athronyddol Platon, ei brif ddylanwad, daeth marwolaeth Socrates a phwrpas i Platon. Gwnaeth Platon
== Llyfryddiaeth ==
*''[[Y Wladwriaeth]]'' (1956)
==
*[http://plato-dialogues.org/plato.htm "Plato and His Dialogues"] (Saesneg)
| |||