Daines Barrington: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
→top: Gwybodlen wd |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | nationality = {{banergwlad|Lloegr}} | dateformat = dmy}}
Roedd '''Daines Barrington''' ([[1728]] - [[14 Mawrth]] [[1800]]) yn [[Barnwr|farnwr]], hynafiaethydd, a naturiaethwr Seisnig. Gwasanaethodd fel barnwr rhai o lysoedd gogledd Cymru ac roedd ei ddiddordeb fel hynafiaethydd yn cynnwys astudiaethau o hynafiaethau Cymreig. <ref>[https://bywgraffiadur.cymru/article/c-BARR-DAI-1727 Daines Barrington - Y Bywgraffiadur Cymreig]</ref>
==Cefndir==
Ganwyd Barrington ym mhlwyf [[Shrivenham]], [[Berkshire]] yn pedwerydd o naw o blant John Shute Barrington, Is-iarll cyntaf Barrington, bargyfreithiwr a gwleidydd, a'i wraig, Anne merch Syr William Daines o [[Bryste|Fryste]]. Aeth i [[Coleg y Frenhines, Rhydychen|Goleg y Frenhines, Rhydychen]] ym 1745 ond ni dderbyniodd radd. Aeth i'r [[Y Deml Fewnol|Deml Fewnol]] yn yr un flwyddyn gan gael ei alw i'r bar ym 1750. <ref>[https://doi.org/10.1093/ref:odnb/1529 Daines Barrington - Bywgraffiadur Rhydychen]</ref>
==Gyrfa gyfreithiol==
Ar ôl cymhwyso fel [[bargyfreithiwr]] teithiodd Barrington am gyfnod byr ar gylchdaith Rhydychen. Ym 1751 penodwyd ef yn farsial uchel lys y Morlys, swydd yr ymddiswyddodd ohoni ym 1753 pan benodwyd ef yn ysgrifennydd Ysbyty Greenwich. Daeth yn farnwr sesiynau mawr siroedd [[Sir Feirionnydd|Meirionnydd]], [[Sir Gaernarfon|Caernarfon]], a [[Ynys Môn|Môn]] ym 1757, a chofiadur Bryste ym 1764 ac ail ynad [[Caer]] ym 1778. Yn rhinwedd ei swydd eisteddodd gyda [[Lloyd Kenyon, Barwn 1af Kenyon|Lloyd Kenyon]] i glywed y cais gohirio yn achos William Davies Shipley, Deon Llanelwy, ym 1783. Ym 1785 ymddiswyddodd Barrington ei holl swyddi ac eithrio'r un mwyaf gwerthfawr, sef comisiwn cyffredinol y storfeydd yn Gibraltar a dalodd dros £ 500 y flwyddyn iddo hyd ei farwolaeth.
Cyhoeddodd Barrington astudiaeth hanesyddol o'r gyfraith ym 1766, ''Observations on the Statutes, Chiefly the More Ancient.'' Cafodd y llyfr croeso brwd gan a hynafiaethwyr cyfansoddiadol, a chafodd ei hadargraffu pum gwaith hyd 1796.
== Ysgrifau hynafiaethol a gwyddonol==
Ym 1773 cyhoeddodd Barrington rifyn o ''Orosius'', gyda fersiwn Sacsonaidd y [[Alffred Fawr|Brenin Alffred]], a chyfieithiad Saesneg gyda nodiadau. Ysgrifennodd ei ''Tracts on the Probability of reaching the North Pole'' (1775) o ganlyniad i'r fordaith ogleddol o ddarganfyddiad a wnaed gan y Capten Constantine John Phipps, yr Arglwydd Mulgrave.
Mae ysgrifau eraill Barrington i'w cael yn bennaf yng nghyhoeddiadau'r [[Y Gymdeithas Frenhinol|Gymdeithas Frenhinol]] a Chymdeithas yr Hynafiaethwyr: fe'i hetholwyd i'r ddau gorff ym 1767, ac wedi hynny daeth yn is-lywydd yr olaf. Ei gyhoeddiad gyntaf i drafodion Cymdeithas yr Hynafiaethwyr ''Archaeologia'' oedd ei bapur ar [[Rhestr cestyll Cymru|gestyll Cymru]]. Casglwyd llawer o'r papurau hyn ganddo mewn cyfrol gwarto o'r enw ''Miscellanies on various Subjects'' (1781). <ref>{{Cite book|title=Miscellanies|url=http://archive.org/details/miscellanies00barr|publisher=London, Printed by J. Nichols, sold by B. White [etc.]|date=1781|first=Daines|last=Barrington|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> Cyfrannodd at Drafodion Athronyddol y Gymdeithas Frenhinol ar gyfer 1770, hanes ymweliad [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]] yn naw mlwydd oed â [[Llundain]]. <ref>{{Cite journal|title=VIII. Account of a very remarkable young musician. In a letter from the Honourable Daines Barrington, F. R. S. to Mathew Maty, M.D. Sec. R. S|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1770.0008|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|date=1771-01-01|pages=54–64|volume=60|doi=10.1098/rstl.1770.0008|first=Daines|last=Barrington}}</ref> Yn ei ''Miscellanies'' mae'n ail gyhoeddi ei astudiaeth o Mozart ar y cyd a chyfrifon am bedwar plentyn athrylithgar arall, sef William Crotch, [[Charles Wesley|Charles]] a Samuel Wesley, a Garret Wesley, Iarll 1af Mornington. Ymhlith ei weithiau mae astudiaethau ar Arbrofion ac Arsylwadau ar Ganu Adar a thraethawd ar iaith adar. Ceisiodd Barrington arbrofion traws faethu ar adar a nododd y gallai [[Llinos|llinosiaid]] ifanc a megir gyda rhieni maeth gael eu cymell i ddysgu caneuon amryw o rywogaethau [[ehedydd]]. <ref>{{Cite journal|title=XXXI. Experiments and observations on the singing of birds, by the Hon. Daines Barrington, Vice Pres. R. S. In a letter to Mathew Maty, M. D. Sec. R. S.|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1773.0031|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|date=1773-01-01|pages=249–291|volume=63|doi=10.1098/rstl.1773.0031|first=Daines|last=Barrington}}</ref> Fodd bynnag, gwrthododd y syniad o fudo pellter hir mewn adar, a chefnogodd y syniad hynafol bod [[Gwennol|gwenoliaid]] yn mynd i gysgu o dan y dŵr yn ystod y gaeaf. <ref>{{Cite journal|title=XX. An essay on the periodical appearing and disappearing of certain birds, at different times of the year. In a letter from the Honourable Daines Barrington, Vice-Pref. R. S. to William Watson, M. D. F. R. S|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1772.0022|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|date=1772-01-01|pages=265–326|volume=62|doi=10.1098/rstl.1772.0022|first=Daines|last=Barrington|first2=William|last2=Watson}}</ref>
Cyfarfu Barrington â'r siaradwr [[Cernyweg]] [[Dolly Pentreath]] a chyhoeddodd erthygl am y cyfarfyddiad. Yr erthygl hon yw prif ffynhonnell yr honiad mai Dolly oedd siaradwr olaf yr iaith. Flwyddyn ar ôl i Dolly Pentreath farw ym 1777, derbyniodd Barrington lythyr, a ysgrifennwyd yng Nghernyweg ynghyd â chyfieithiad Saesneg, gan bysgotwr ym [[Mousehole|Mhorthenys]] o’r enw William Bodinar yn nodi ei fod yn gwybod am bump o siaradwyr Cernyweg yn y pentref hwnnw. Mae Barrington hefyd yn son am John Nancarrow o [[Marazion|Marghasyow]] a oedd yn siaradwr brodorol ac a oroesodd i'r 1790au. <ref>{{Cite web|title=Dolly Pentreath, the last monoglot Cornish Language speaker.|url=https://www.cornwall-calling.co.uk/cornish-language/dolly-pentreath.htm|website=www.cornwall-calling.co.uk|access-date=2020-10-22}}</ref>
==Marwolaeth==
Ni fu Barrington yn briod. Bu'n fyw am ran fwyaf ei oes yn ei siambrau yn King's Bench Walk yn y Deml Fewnol, Llundain. Cafodd ei barlys o'i goesau i fyny a bu farw ar ôl bod yn gaeth i'w wely am gyfnod hir yn 72 mlwydd oed. Rhoddwyd ei weddillion i orwedd mewn claddgell yn Eglwys y Deml.
Mae gan y [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]] casgliad archifau am y person yma. <ref>{{Cite web|title=Barrington, Daines, 1727-1800 - National Library of Wales Archives and Manuscripts|url=https://archives.library.wales/index.php/barrington-daines-1727-1801|website=archives.library.wales|access-date=2020-10-22}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
| |||