Fepseg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Mae'r iaith '''Fepseg''' (enw brodorol: ''vepsän kelʹ'', ''vepsän keli'', neu ''vepsä'') yn iaith sydd yn berthyn i'r [[Fepsiaid]], cangen ogleddol ieithoedd [[Baltig-Ffineg|Baltig-Ffinneg]] o'r cangen [[Ffinno-Ugrig]] o'r teulu iaith [[Uralig]]. Yr perthynas agosaf i Fepseg yw ieithoedd fel [[Careleg]], [[Ffinneg]], [[Estoneg]], [[Izhoreg]] a [[Fodieg]].<ref>{{Cite web|title=VEPSÄN KEL. openduzkirj täuz kaznuzilе. Piter Piterin Vepsän sebr PDF Скачать Бесплатно|url=https://docplayer.ru/29517377-Vepsan-kel-openduzkirj-tauz-kaznuzile-piter-piterin-vepsan-sebr-2014.html|website=docplayer.ru|access-date=2020-12-24}}</ref><ref>{{Cite web|title=ВЕПССКИЙ ЯЗЫК • Большая российская энциклопедия - электронная версия|url=https://web.archive.org/web/20190716225822/https://bigenc.ru/linguistics/text/5200003|website=web.archive.org|date=2019-07-16|access-date=2020-12-24}}</ref>

Yn ôl lleoliad y bobl, mae'r iaith wedi'i rhannu'n dair prif dafodiaith: '''Fepseg Gogleddol''' (yn [[Llyn Onega]] i'r de o [[Petrozavodsk]], i'r gogledd o afon Svir, gan gynnwys hen Fepseg Cenedlaethol Volost), '''Fepseg Canolog''' (yn y [[Oblast Leningrad]] a [[Oblast Vologda|Fologda]]), a '''Fepseg y De''' (yn [[Oblast Leningrad]] hefyd). Mae tafodiaith y Gogledd yn ymddangos y mwyaf unigryw o'r tair; fodd bynnag, mae'n dal i fod yn ddealladwy i siaradwyr y ddwy dafodiaith arall. Mae siaradwyr tafodiaith y Gogledd yn galw eu hunain yn "Ludi" (''lüdikad'') neu y ''lüdilaižed''. Siaredir Fepseg yn bennaf yn rhanbarthau y [[Gweriniaeth Carelia|Weriniaeth Carelia]], [[Oblast Leningrad]] a [[Oblast Vologda|Fologda]] yn [[Ffederasiwn Rwsia]].<ref>{{Cite web|title=Вепсский корпус|url=https://web.archive.org/web/20190115171707/http://vepsian.krc.karelia.ru/about/|website=web.archive.org|date=2019-01-15|access-date=2020-12-24}}</ref><ref>{{Cite web|title=VEPSÄN KEL. openduzkirj täuz kaznuzilе. Piter Piterin Vepsän sebr PDF Скачать Бесплатно|url=https://docplayer.ru/29517377-Vepsan-kel-openduzkirj-tauz-kaznuzile-piter-piterin-vepsan-sebr-2014.html|website=docplayer.ru|access-date=2020-12-24}}</ref><ref>{{Cite web|title=З. И. Строгальщикова. Вепсы в этнокультурном пространстве Европейского Севера|url=http://avtor.karelia.ru/elbibl/strogalschikova/vepsy_v_etnokulturnom_prostranstve/index.html#4/z|website=avtor.karelia.ru|access-date=2020-12-24}}</ref>

Am gyfnod hir roedd hi'n iaith anysgrifenedig. Dim ond yn gynnar yn yr 1990au y cafodd y iaith ei adfywio mewn ffurf ysgrifenedig. Ar hyn o bryd, cyhoeddir papur newydd misol yn yr iaith Fepseg “''Kodima''” (“Y mamlwad”) yn Petrozavodsk. Yr „"''[[Kodima]]''“ yw'r unig erthygl papur newydd a sydd yn defnyddio Fepseg yn ei cynnwys.<ref>{{Cite web|url=https://nazaccent.ru/content/7573-edinstvennaya-v-mire-gazeta-na-vepsskom.html|title=ЕДИНСТВЕННАЯ В МИРЕ ГАЗЕТА НА ВЕПССКОМ ЯЗЫКЕ "KODIMA" ОТПРАЗДНОВАЛА ДВАДЦАТИЛЕТНИЙ ЮБИЛЕЙ|date=|access-date=|website=Nazaccent.ru|last=|first=|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref>[[File:Veps language and VepKar corpus by Nina Zaitseva 2018.webm|thumb|thumbtime=106|Fepseg]]Mae'r iaith VepsianFepseg dan fygythiad difodiant, gan fod mwyafrif y siaradwyr brodorol yn gynrychiolwyr o'r genhedlaeth hŷn; go brin bod y plant medru siarad yr iaith. Mae pob un o'r Fepsiaid yn Rwsia yn siarad [[Rwseg|Rwsieg]] fel eu mamiaith. Mae'r iaith Fepseg wedi'i chynnwys yn y Llyfr Coch ieithoedd pobloedd Rwsia ac fe'i hystyrir yn iaith â thraddodiad ysgrifenedig.<ref>{{Cite web|title=VEPSÄN KEL. openduzkirj täuz kaznuzilе. Piter Piterin Vepsän sebr PDF|url=http://web.archive.org/web/20190701121957/https://docplayer.ru/29517377-Vepsan-kel-openduzkirj-tauz-kaznuzile-piter-piterin-vepsan-sebr-2014.html|website=web.archive.org|date=2019-07-01|access-date=2020-12-24}}</ref><ref>{{Cite web|title=Вепсский корпус|url=https://web.archive.org/web/20190115171707/http://vepsian.krc.karelia.ru/about/|website=web.archive.org|date=2019-01-15|access-date=2020-12-24}}</ref> Yn [[Rwsia]], mewn cyfanswm o 5 ysgol yn genedlaethol, mae dros 350 o blant yn astudio'r iaith Fepseg.<ref>{{cite web|url=http://gov.karelia.ru/News/2004/12/1209_03_e.html|title=09.12.2004 - The Vepsian Culture Society in Karelia celebrates its 15th anniversary|work=gov.karelia.ru}}</ref> Yn ôl ystadegau Sofietaidd, roedd 12,500 o bobl yn Fepsiaid ethnig hunan-ddynodedig ar ddiwedd 1989.<ref>{{Cite web|title=About: Veps language|url=http://dbpedia.org/page/Veps_language|website=dbpedia.org|access-date=2020-12-24}}</ref>, yn ôl „Ethnologue“"Ethnologue" roedd yna dim ond 3,160 o siaradwyr Fepseg yn 2010.<ref>{{Cite web|title=Veps|url=https://www.ethnologue.com/language/vep|website=Ethnologue|access-date=2020-12-24|language=en}}</ref>