Paganiaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B Canrifoedd a manion using AWB |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
Llinell 2:
Mae '''Paganiaeth''', o'r [[Lladin]] ''paganus'', "dyn cefn gwlad" neu "dinesydd", yn [[Term mantell|derm mantell]] a ddefnyddir i gyfeirio at gasgliad eang o gredau ysbrydol neu draddodiadau [[crefydd]]ol an-[[Crefyddau Abrahamig|Abrahamig]], [[Amldduwiaeth|amldduwiol]] ac [[Animistiaeth|animistaidd]] amrywiol. Fe'i defnyddir yn bennaf o fewn ystyr hanesyddol, gan gyfeirio at [[amldduwiaeth Roeg-Rufeinig]] yn ogystal â thraddodiadau amldduwiol Ewropeaidd cyn cael eu [[Cristnigo]]. Mewn ystyr ehangach, mae'n cynnwys casgliad eang o [[Crefydd y Dwyrain|grefyddau'r Dwyrain]], a'r [[Crefydd ethnig|traddodiadau brodorol]] o'r [[Mytholeg Frodorol America|Amerig]], [[Siamanaeth|Canolbarth Asia]], Awstralia ac [[Crefydd draddodiadol Affricanaidd|Affrica]], yn ogystal â [[Crefydd gwerin|chrefydd gwerin]] an-Abrahamig yn gyffredinol. Nid yw diffiniadau mwy cul yn cynnwys unrhyw [[Prif grwpiau crefyddol|grefydd y byd]] ac yn cyfyngu'r term i draddodiadau lleol neu wledig sydd ddim yn cael eu trefnu fel [[Crefydd wladol|crefyddau gwladol]]. Ar y cyfan, nid yw traddodiadau a chrefyddau Paganaidd yn [[Proselytiaeth|proselytio]] ond yn cynnwys mytholeg fyw, sy'n egluro pam mae [[Myth a defod|arferion crefyddol]] ynddi.
Addasiad Cristnogol o'r gair Iddewig "[[Cenhedlig]]" yw'r term ''pagan'', ac o ganlyniad mae tuedd Abrahamig cynhenid ganddo, yn ogystal â chynodiadau [[pejoratif]] ymysg [[Undduwiaeth|monotheistiaid]].<ref>"Pagan", Encyclopedia Britannica 11fed argraffiad, 1911, cyrchwyd 22 Mai 2007.[http://encyclopedia.jrank.org/ORC_PAI/PAGAN_Lat_paganus_of_or_belongi.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091119114022/http://encyclopedia.jrank.org/ORC_PAI/PAGAN_Lat_paganus_of_or_belongi.html |date=2009-11-19 }}</ref> Oherwydd ei hystyron ansicr, amrywiol, mae [[ethnoleg]]wyr yn tueddu osgoi'r term "paganiaeth" wrth gyfeirio at ffeithiau hanesyddol neu draddodiadol - mae'n well defnyddio categorïau mwy trachywir megis [[amldduwiaeth]], [[siamanaeth]], [[pantheistiaeth]], neu [[animistiaeth]].
Gwêl yr hanesydd [[John Davies (hanesydd)|Dr John Davies]] gysylltiad rhwng y gair â'r ardal honno yng nghanolbarth Cymru, "[[Powys]]". Dywed, "Mae'n debygol bod perthynas rhwng y gair pagus a'r enw "Powys"; maent yn gytras felly â'r gair "pagan". Credir mai cnewyllyn teyrnas Powys oedd pagus neu gefn gwlad teyrnas y [[Cornovii]] ac i Bowys ehangu i gynnwys y diriogaeth honno..."<ref>Hanes Cymru; Cyhoeddwyd gan Penguin, 1990; tudalen 52.</ref>
| |||