Pupur tsili: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Add 1 book for Wicipedia:Gwiriadrwydd (20210222)) #IABot (v2.0.8) (GreenC bot |
|||
Llinell 8:
Pan gyrhaeddodd [[Christopher Columbus]] a'i griw y [[Y Caribî|Caribî]], hwy oedd yr Ewropeaid cyntaf i ddod ar draws ''Capsicum'', gan eu galw'n “puprau” oherwydd bod ganddynt, fel [[pupur du]] o'r genws ''Piper'' sy'n hysbys yn Ewrop, flas sbeislyd, poeth yn wahanol i fwydydd eraill.<ref name="cabi_2000">{{Cite book|last=Bosland|first=Paul W.|last2=Votava|first2=Eric|title=Peppers: Vegetable and Spice Capsicums|date=2000|publisher=[[Centre for Agriculture and Bioscience International|CABI]]|location=[[New York City]]|isbn=9780851993355|page=1|url=https://books.google.com/?id=ESCNZMvMAYAC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|access-date=November 29, 2018|language=en}}</ref>
Lledaenodd puprau tsili i Asia wedi i fasnachwyr Portiwgaleg, a oedd yn ymwybodol o'i werth masnach a'i debygrwydd i sbeisrwydd pupur du, hyrwyddo ei fasnach yn llwybrau masnach sbeis Asiaidd.<ref name="cabi_2000">{{Cite book|last=Bosland|first=Paul W.|last2=Votava|first2=Eric|title=Peppers: Vegetable and Spice Capsicums|date=2000|publisher=[[Centre for Agriculture and Bioscience International|CABI]]|location=[[New York City]]|isbn=9780851993355|page=1|url=https://books.google.com/?id=ESCNZMvMAYAC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|access-date=November 29, 2018|language=en}}</ref><ref name="bosland">{{Cite book|last=Bosland, P.W.|date=1998|chapter=Capsicums: Innovative uses of an ancient crop|pages=479–487|editor-last=J. Janick|title=Progress in New Crops|publisher=ASHS Press|location=Arlington, VA|access-date=23 December 2010}}</ref><ref>{{Cite book|last=Collingham|first=Elizabeth|title=Curry|url=https://archive.org/details/currytaleofcooks00coll|publisher=Oxford University Press|date=February 2006|isbn=978-0-09-943786-4}}</ref> Fe'i cyflwynwyd i India gan y Portiwgaliaid tua diwedd y 15g.<ref name="E.V.Nybe2007">{{Cite book|last=N.Mini Raj|last2=K.V.Peter E.V.Nybe|title=Spices|url=https://books.google.com/books?id=HHs6ANrJ-MEC&pg=PA107|date=1 January 2007|publisher=New India Publishing|isbn=978-81-89422-44-8|pages=107–}}</ref> Defnyddir puprau tsili yn gyffredin ar draws rhanbarthau amrywiol mewn bwyd Asiaidd [[21ain ganrif|yr 21g]].<ref>{{Cite web|last=Simon Robinson|title=Chili Peppers: Global Warming|url=http://content.time.com/time/specials/2007/article/0,28804,1628191_1626317_1632291,00.html|publisher=Time Magazine|access-date=25 May 2019|date=14 June 2007}}</ref><ref name="forbes">{{Cite web|last=John McQuaid|title=What's driving the global chili pepper craze?|url=https://www.forbes.com/sites/johnmcquaid/2015/02/20/whats-driving-the-global-chili-pepper-craze/#367c71eb7e0d|publisher=Forbes Media LLC|access-date=25 May 2019|date=20 February 2015}}</ref>
Cynhyrchwyd 34.5 miliwn tunnell o bupur coch a 3.9 miliwn tunnell o bupur wedi ei sychu yn fyd-eang yn 2016.<ref name="fao2016">{{Cite web|title=Chili production in 2016; Crops/World Regions/Production Quantity/Green Chillies and Peppers from pick lists|url=http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC|publisher=UN Food and Agriculture Organization, Statistics Division (FAOSTAT)|access-date=3 December 2018|date=2017}}</ref> Tsieina oedd cynhyrchydd tsilis gwyrdd mwyaf y byd, gan ddarparu hanner y cyfanswm byd-eang. Roedd cynhyrchiad byd-eang puprau wedi'u sychu tua nawfed o'r cynhyrchiad ffres, dan arweiniad India gyda 36% o gyfanswm y byd.<ref name="fao2016" />
| |||