Dosbarthiad tebygolrwydd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu
Trwsio dolennau rhywogaethau a manion eraill, replaced: cymeryd → cymryd using AWB
 
Llinell 1:
[[File:Dice Distribution (bar).svg|thumb|250px|right|Nodir dosbarthiad tebygolrwydd y swm ''S'' (cyfanswm y rhifau a fwrir gyda dau ddeis) gan "ffwythiant màs y tebygolrwydd" (''probability mass function'', neu "pmf"). Dengys y diagram fod ''p''(11) = 2/36 = 1/18. Mae'r pmf yn caniatáu cyfrifiant digwyddiadau fel ''P''(''S'' > 9) = 1/12 + 1/18 + 1/36 = 1/6, a phob tebygolrwydd arall o fewn y dosbarthiad.]]
 
Mewn [[damcaniaeth tebygolrwydd]], mae '''dosbarthiad tebygolrwydd''' yn [[ffwythiant]] [[mathemateg|mathemategol]]ol sy'n darparu'r [[tebygolrwydd]] o ganlyniadau gwahanol posibl mewn [[arbrawf]]. Mewn geiriau eraill, mae dosbarthiad tebygolrwydd yn ddisgrifiad o ffenomen [[Haprwydd (ystadegol)|ar hap]] o ran tebygolrwydd y digwyddiadau. Er enghraifft, os yw'r [[hapnewidyn]] (''random variable'') {{mvar|X}} yn cael ei ddefnyddio i nodi canlyniad darn arian sy'n cael ei daflu (sef "yr arbrawf"), yna byddai dosbarthiad tebygolrwydd {{mvar|X}} yn cymryd y gwerth 0.5 ar gyfer X = pen, a 0.5 ar gyfer X = cynffon (gan dybio fod y darn arian yn [[tuedd|ddiduedd]]). Gall enghreifftiau o ffenomenau ar hap gynnwys canlyniad arbrawf neu arolwg.
 
Nodir dosbarthiad tebygolrwydd yn nhermau gofod sylfaenol, sef y sampl, sy'n [[set (mathemateg)|set]] o holl bosibiliadau / canlyniadau. Fe all mai set o [[rifau real]] yw'r [[gofod-sampl]], neu efallai set o [[fector]]au, neu fe all fod yn rhestr o werthoedd anrhifiadol (''non-numerical''); er enghraifft, y gofod sampl pan fwrir darn arian yw {{math|{pen, cynffon} }} .
Llinell 7:
Gellir rhannu'r maes yn ddwy ran: arwahanol a di-fwlch:
* '''dosbarthiad tebygolrwydd arwahanol''': e.e. tafu neu fwrw ceiniog, rhowlio [[deis]]. Yma, mae'r canlyniadau posibl wedi'u ffinio'n bendant, ac ar wahân i'w gilydd. Gelwir y rhestr cofnodi'r canlyniadau yn "ffwythiant màs y tebygolrwydd".<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/710149819|title=Probability and stochastics|last=1941-|first=Çınlar, E. (Erhan),|date=2011|publisher=Springer|year=|isbn=9780387878591|location=New York|pages=51|oclc=710149819}}</ref>
* '''dosbarthiad tebygolrwydd di-fwlch''': e.e. cyfres o rifau di-dor, megis cofnodi [[tymheredd]] y tu allan i'r labordy am gyfnod o 24 awr. Disgrifir y cofnod hwn fel "ffwythiant dwysedd y tebygolrwydd" (''probability density function'').
 
* '''dosbarthiad tebygolrwydd di-fwlch''': e.e. cyfres o rifau di-dor, megis cofnodi [[tymheredd]] y tu allan i'r labordy am gyfnod o 24 awr. Disgrifir y cofnod hwn fel "ffwythiant dwysedd y tebygolrwydd" (''probability density function'').
 
Gelwir y dosbarthiad tebygolrwydd lle mae ei ofod-sampl yn y set o rifau real yn ''univariate'', a gelwir y dosbarthiad lle mae ei ofod-sampl yn ofod fector yn "amlamrywedd" (''multivariate'').
Llinell 15 ⟶ 14:
Mae'r [[hapnewidyn]] <math>X\colon \Omega \to E</math> yn [[ffwythiant]] y gellir ei fesur (sef "mesuradwy"), o set o ganlyniadau posib <math> \Omega </math>, i ofod a ellir ei fesur <math> E</math>. Mae'r diffiniad gwirebol, technegol, yn mynnu fod <math>\Omega</math> yn [[gofod-sampl|ofod-sampl]] o driawd-tebygolrwydd. Fel arfer mae <math>X</math> yn werth real (h.y. <math>E=\mathbb{R}</math>).
 
Mae'r tebygolrwydd fod <math>X</math> yn cymerydcymryd gwerth mewn set mesuradwy <math>S\subseteq E</math> yn cael ei sgwennu fel:
: <math>\operatorname {Pr} (X \in S) = P(\{\omega\in \Omega|X(\omega) \in S\})</math>,
lle mae <math>P</math> yn fesuriad y tebygolrwydd wedi'i gynorthwyo gan <math>\Omega</math>.