Piwritaniaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
→top: Trwsio dolennau rhywogaethau a manion eraill, replaced: 18fed ganrif → 18g (2), 17eg ganrif → 17g, 16eg ganrif → 16g using AWB |
||
Llinell 1:
Mudiad diwygiadol [[Cristnogaeth|Cristnogol]] o [[Protestaniaeth|Brotestaniaid]] yn y
Roedd Piwritaniaid yn anhapus â dylanwad cyfyngedig y Diwygiad Seisnig a chyda goddefiad Eglwys Loegr o rai arferion oedd yn gysylltiedig â'r Eglwys Babyddol. Eu bwriad oedd puro Eglwys Loegr o ran addoli ac athrawiaeth, yn ogystal â duwioldeb personol a chorfforaethol. Mabwysiadodd Piwritaniaid ddiwinyddiaeth Ddiwygiedig ac, yn yr ystyr hwnnw, roeddent yn Galfiniaid (yn yr un modd â llawer o'u gwrthwynebwyr cynharach). Roedd rhai Piwritaniaid o blaid gwahanu oddi wrth yr holl enwadau Cristnogol eraill er mwyn sefydlu eglwysi annibynnol. Daeth y grwpiau gwahanol hyn a fodolai oddi mewn i'r Piwritaniaid, fel yr Ymwahanwyr, i'r amlwg yn y 1640au, pan oedd Cynulliad San Steffan yn methu ffurfio eglwys genedlaethol newydd yn Lloegr.
Llinell 5:
Erbyn diwedd y 1630au, roedd y Piwritaniaid mewn cynghrair â'r byd masnachol oedd yn ehangu o ran dylanwad yn y gymdeithas, yn gwrthwynebu cysyniad ‘hawl dwyfol’ y frenhiniaeth, ac roedd ganddynt gefnogwyr pwerus ym [[Presbyteriaeth|Mhresbyteriaid]] [[yr Alban]]. O ganlyniad, daethant yn rym gwleidyddol mawr yn Lloegr, a chryfhawyd y grym hwnnw o ganlyniad i [[Rhyfel Cartref Cyntaf Lloegr|Ryfel Cartref Cyntaf Lloegr]] (1642–1646). Gadawodd bron pob clerigwr Piwritanaidd Eglwys Loegr ar ôl adferiad y frenhiniaeth ym 1660 a Deddf Unffurfiaeth 1662. Parhaodd llawer i arfer eu ffydd mewn enwadau anghydffurfiol, yn enwedig mewn eglwysi Annibynnol a Phresbyteraidd. Bu newid radicalaidd yn natur y mudiad yn Lloegr, er iddo gadw ei gymeriad am gyfnod llawer hirach yn [[Lloegr Newydd]], America.<ref>{{Cite book|title=The Puritan gentry besieged, 1650-1700|url=https://www.worldcat.org/oclc/919306589|location=[Place of publication not identified]|isbn=978-1-134-91815-7|oclc=919306589|last=Cliffe, J. T. (John Trevor), 1931-}}</ref>
Ni chafodd Piwritaniaeth erioed ei ddiffinio'n ffurfiol o fewn Protestaniaeth, ac yn anaml y defnyddiwyd y term ‘Piwritan’ ei hun ar ôl troad y
== Piwritaniaid enwog ==
|