Joseph Beuys: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Roedd '''Joseph Heinrich Beuys''' ([[12 Mai]] [[1921]] – [[23 Ionawr]] [[1986]]) yn gerflunydd avant-garde a pherfformiwr, ei waith yn nodweddiadol am fod yn anghonfensiynol a phrofoclyd. Roedd yn aelod amlwg o'r mudiad celf arbrofol [[Fluxus]] o'r 1960au i'r 1970au. <ref name="walkerart.org">https://walkerart.org/collections/artists/joseph-beuys</ref>

Ganwyd yn [[Krefeld]], [[Yr Almaen]]. Pam roedd yn ifanc daeth y [[Natsïaeth|Natsïwyr]] i’r grym ac yn 1940, yn 19 oed, ymunodd a llu awyr i ymladd yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Dywedodd Beuys pan roedd yn ymladd yn [[Rwsia]] cafodd ei awyren ei saethu i lawr a wnaeth bobl nomadiaid Tatar ei ddarganfod yn gorwedd yn anymwybodol yn yr eira. Dywedodd sut cafodd ei achub ganddynt a’i nyrsio gan lapio ei gorff mewn ffelt a saim anifeiliaid. Defnyddiodd Beuys y stori nes ymlaen gan ddweud roedd y profiad yn ysbrydoliaeth i lawr o’i waith celf. Mae cofnodion swyddogol, beth bynnag, yn gwrth-ddweud y stori gan ddweud cafodd Beuys ei arbed gan filwyr Almaeneg. Cafodd ei anafu sawl tro arall yn ystod y rhyfel a chafodd ei gadw mewn gwersyll carcharorion [[Prydain|Prydeinig]]. <ref>https:// name="walkerart.org"/collections/artists/joseph-beuys</ref>

Yn 1962 cyflwynwyd Beuys i gelf perfformio ''(Performance art)'' a daeth yn rhan o'r mudiad celf arbrofol Fluxus, rhwydwaith anffurfiol o artistiaid, beirdd a cherddorion ar draws y byd oedd am herio syniadau celf traddodiadol. Roedd yr aelodau yn cynnwys [[John Cage]], [[Yoko Ono]] a [[John Cale]]. Ysbrydolwyd Fluxus gan [[Marcel Duchamp]] a'r mudiad celfyddydol [[Dada]] yn y 1920au, yn arbennig gan eu syniad o ''anti-art''.<ref> https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-fluxus-movement-art-museums-galleries </ref>

Mae'r enw Fluxus yn adlewyrchu'r syniad o'u gweithgareddau heb fod yn llonydd, ond yn llifo mewn newid parhaus. Roedd Fluxus yn aml yn pwysleisio agwedd 'D-I-Y gwneud eich hun' a bod y cymryd rhan mewn proses greadigol yn bwysicaf na'r canlyniad terfynol. Ceisiodd Fluxus dorri'r arferiad o gelf ond yn cael ei ystyried fel rhywbeth sy’n cael ei hongian ar wal mewn oriel ffurfiol er mwyn i’r cyhoedd ei barchu.

Yn 1965 perfformiodd un o'i weithfeydd enwocaf ''wie man dem toten Hasen die Bilder erklärt'' (sut mae eglurio lluniau i'r [[Ysgyfarnog|sgwarnog]]) – gan gerdded o amgylch oriel gelf gyda sgwarnog marw yn ei ddwylo fel parodi am yr arferiad o 'egluro celf i'r cyhoedd'. <ref>Martin Müller, Wie man dem toten Hasen die Bilder erklärt. Schamanismus und Erkenntnis im Werk von Joseph Beuys. (Dissertation) VDG Weimar 1994, ISBN 3-9803234-8-X</ref><ref>https://www.britannica.com/biography/Joseph-Beuys</ref>

Yn ''I Like America and America Likes Me'', 1974 [[Efrog Newydd]] perfformiodd yn un arall o’i ''Actions'' enwogaf. Y teitl yn dangos gwrthwynebid cryf Beuys i fateroliaeth a rhyfelgarwch America. Fe’i lapiodd ei hun mewn ffelt wrth gyrraedd maes awyr Efrog Newydd a gyrrwyd mewn cefn ambiwlans heb gyffwrdd tir Americanaidd. Wedyn treuliodd dri diwrnod mewn caetsh gyda coyotechoyote gwyllt. Ar ddiwedd y tri diwrnod fe’i ail lapiwyd mewn ffelt a gyrrwyd yn ôl i’r maes awyr. Defnyddiodd y metaffor o’r coyote mewn sawl darn arall o waith, gan geisio cyfleu sut roedd yr anifail yn cael ei barchu gan bobl gynhenid America ond yn cael ei erlid gan bobl ‘wareiddiedig’ wyn.

Yn y 1970au ymddiddorodd ym fwy mewn siamaniaeth a [[Dewiniaeth|dewiniaeth]] pobloedd gynhenid gan adrodd stori ei achubiaeth gan nomadiaid Tartar a sut lapion nhw ei gorff mewn ffelt a saim i arbed i fywyd fel metaffor am yr angen i ofalu, maethu a pharchu’r cyd-ddyn a’r natur. Teithiodd ac arddangos yn aml yn Iwerddon a’r Alban gan ymddiddori yn draddodiadau'r hen [[Y Celtiaid |Geltiaid]]. <ref>https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/features/joseph-beuys-learning-resource</ref>

Mae Bueys bellach yn cael ei weld fel un o artistiaid mwyaf dylanwadol Ewrop wedi’r ail ryfel byd. Fel llawer o Almaenwyr eraill y cyfnod roedd yn ceisio dod i delerau a deall troseddau’r Natsïwyr ac erchylltra’r rhyfel. Trwy ei waith ceisiodd Beuys annog trawsnewid cymdeithas i fod yn fwy heddychol a chreadigol trwy herio syniad traddodiadol a materol trwy ei amrywiaeth eang o gerfluniau, perfformiadau, darlithiodd a gweithredodd. <ref>https:// name="walkerart.org"/collections/artists/joseph-beuys</ref>