Damascus: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
drafft 2 |
Daearyddiaeth |
||
Llinell 1:
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Syria}}}}
[[Delwedd:Dimashq206.jpg|350px|bawd|Golygfa yng nghanol Damascus]]▼
'''Damascus''' neu '''Dimashq''' ([[Arabeg]] دمشق), a elwir hefyd '''Esh Sham''' ar lafar yn Arabeg, yw prifddinas [[Syria]].<ref>{{cite web|url=https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D9%81%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D8%A1/|title=معنى كلمة الفَيْحَاءُ في معجم المعاني الجامع والمعجم الوسيط – معجم عربي عربي – صفحة 1|author=Almaany Team|website=almaany.com|access-date=24 Hydref 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171025022301/https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D9%81%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D8%A1/|archive-date=25 Hydref 2017|url-status=live}}</ref> Fe'i gelwir yn aml, yn Syria, fel ''{{transl|ar|ALA|aš-Šām}}'' ({{lang|ar|الشَّام}}) a'i enw "Dinas [[Jasmin]]" ('''{{lang|ar|مَدِينَة الْيَاسْمِين}}''' {{transl|ar|ALA|Madīnat al-Yāsmīn}}).
Llinell 8 ⟶ 6:
{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|Q3766|P1082|P585}} ac arwynebedd o tua 105 km2.
<ref>Albaath.news [http://www.albaath.news.sy/user/?act=print&id=811&a=73882 statement by the governor of Damascus, Syria] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110516062342/http://www.albaath.news.sy/user/?act=print&id=811&a=73882 |date=16 Mai 2011 }} {{in lang|ar}}, Ebrill 2010</ref> Daeth yn ddinas fwyaf y wlad yn gynnar yn y 2010au, yn dilyn y dirywiad ym mhoblogaeth [[Aleppo]] wedi Brwydr Aleppo (2012–2016). Mae Damascus yn ganolfan ddiwylliannol fawr yn y [[Lefant]] a'r [[Y Byd Arabaidd|byd Arabaidd]].
▲[[Delwedd:Dimashq206.jpg|350px|bawd|chwith|Golygfa yng nghanol Damascus]]
Yn ne-orllewin Syria, mae Damascus yn ganolbwynt ardal fetropolitan fawr sydd wedi'i hymgorffori ar odre dwyreiniol y mynyddoedd, 80 cilomedr (50 milltir) i mewn i'r tir o lan ddwyreiniol [[Môr y Canoldir]] ar lwyfandir 680 metr (2,230 tr) uwch lefel y môr. Yma, ceir hinsawdd sych oherwydd yr effaith y "glaw cysgodol". Llifa Afon [[Barada]] trwy Damascus.
Llinell 18 ⟶ 17:
==Geirdarddiad==
Ymddangosodd enw Damascus gyntaf yn rhestr ddaearyddol Thutmose III fel T-m-ś-q yn y 15g CC. Mae etymoleg yr enw hynafol "T-m-ś-q" yn ansicr.<ref>List I, 13 in J. Simons, ''[https://oi-idb-static.uchicago.edu/multimedia/2380/simons_topographical_lists_1937.pdf Handbook for the Study of Egyptian Topographical Lists relating to Western Asia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726072325/https://oi-idb-static.uchicago.edu/multimedia/2380/simons_topographical_lists_1937.pdf |date=26 Gorffennaf 2018 }}'', Leiden 1937. See also Y. AHARONI, ''The Land of the Bible: A Historical Geography'', London 1967, t 147, Rhif. 13.</ref> Yr enw Cymraeg, Saesneg a Lladin y ddinas yw "Damascus", a fewnforiwyd o'r Groeg '''Δαμασκός''' ac a darddodd o'r "Qumranic Darmeśeq ('''דרמשק'''), a Darmsûq ('''ܕܪܡܣܘܩ''') yn Syrieg", sy'n golygu "gwlad sydd wedi'i dyfrio'n dda".<ref>{{cite journal|jstor=1357008|title=''Ancient Damascus: A Historical Study of the Syrian City-State from Earliest Times Until Its Fall to the Assyrians in 732 BC.'', Wayne T. Pitard|author= Paul E. Dion|journal=Bulletin of the American Schools of Oriental Research|issue= 270|date=Mai 1988|page= 98}}</ref><ref>{{cite journal|jstor=1356214 |title=The Stele Dedicated to Melcarth by Ben-Hadad of Damascus|author=Frank Moore Cross|journal=Bulletin of the American Schools of Oriental Research|issue= 205|date=Chwefror 1972|page= 40 }}</ref><ref>{{cite book |last1=Miller |first1=Catherine |last2=Al-Wer |first2=Enam |last3=Caubet |first3=Dominique|last4=Watson |first4=Janet C.E. |date=2007 |title=Arabic in the City: Issues in Dialect Contact and Language Variation |publisher=Routledge |page=189 |isbn=978-1135978761 }}</ref>
==Daearyddiaeth==
Adeiladwyd Damascus mewn safle strategol ar lwyfandir 680 m (2,230 tr) uwch lefel y môr a thua 80 km (50 milltir) i mewn i'r tir o Fôr y Canoldir. Fe'i cysgodir gan fynyddoedd "Gwrth-Libanus" (''Jibāl Lubnān ash-Sharqiyyah''), gyda chyflenwad dŵr o Afon Barada. Mae'n groesffordd rhwng llwybrau masnach: y llwybr gogledd-de sy'n cysylltu'r [[Aifft]] ag [[Asia Leiaf]], a'r llwybr traws-anialwch o'r dwyrain i'r gorllewin sy'n cysylltu [[Libanus]] â dyffryn afon [[Ewffrates]]. Mae'r mynyddoedd Gwrth-Libanus yn nodi'r ffin rhwng [[Syria]] a Libanus.<ref name="romeartlover">romeartlover, [http://romeartlover.tripod.com/Damasco1.html "Damascus: the ancient town"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151008020818/http://romeartlover.tripod.com/Damasco1.html |date=8 Hydref 2015 }}</ref>
Mae'r gadwyn yma o gopaon, sydd dros 10,000 troedfedd, yn blocio [[dyodiad]] o fôr Môr y Canoldir, fel bod rhanbarth Damascus weithiau'n lle sych. Fodd bynnag, yn yr hen amser cafodd hyn ei liniaru gan Afon Barada, sy'n tarddu o nentydd mynydd sy'n cael eu bwydo gan eira'n dadmer. Mae Damascus wedi'i amgylchynu gan y "Ghouta", tir ffermio ffrwythlon wedi'i ddyfrhau, lle mae llawer o lysiau, [[grawnfwyd]]ydd a [[ffrwyth]]au wedi'u ffermio ers cyn cof. Mae mapiau o Syria Rufeinig yn nodi bod afon Barada wedi gwagio i mewn i lyn i'r dwyrain o Damascus. Heddiw fe'i gelwir yn Bahira Atayba, "y llyn petrusgar" oherwydd mewn blynyddoedd o sychder difrifol nid yw hyd yn oed yn bodoli.
Mae gan y ddinas fodern ardal o 105 km2 (41 metr sgwâr), y mae 77 km2 (30 metr sgwâr) ohoni yn drefol, a Jabal Qasioun yw'r gweddill.<ref>{{cite web |publisher=Damascus Metropolitan Area Urban Planning and Development |url=http://dma-upd.org/PublicFiles/File/Discussion%20Papers/02_Strategy%20and%20Frameworks%20for%20the%20Damascus%20City%20Urbanization%20to%20Guide%20the%20City%20Master%20Plan%20Revision_R1.pdf?lang=en |title=DMA-UPD Discussion Paper Series No.2 |date=October 2009 |page=2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121028075616/http://dma-upd.org/PublicFiles/File/Discussion%20Papers/02_Strategy%20and%20Frameworks%20for%20the%20Damascus%20City%20Urbanization%20to%20Guide%20the%20City%20Master%20Plan%20Revision_R1.pdf?lang=en |archive-date=2012-10-28}}</ref>
==Cyfeiriadau==
| |||