Giuseppe Verdi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Llinell 32:
 
== 1842 - 1849 ==
 
Roedd 1842–1849 yn gyfnod o waith caled i Verdi. Creodd ugain o operâu (ac eithrio diwygiadau a chyfieithiadau) - yn dod i ben gydag ''[[Un ballo in maschera]]''. Nid oedd y cyfnod hwn heb ei rwystredigaethau a'i rwystrau i'r cyfansoddwr ifanc, ac roedd yn aml yn digalonni. Ym mis Ebrill 1845, mewn cysylltiad â ''I due i Foscari'', ysgrifennodd: "Rwy'n hapus, ni waeth pa dderbyniad y mae'n ei gael, ac rwy'n hollol ddifater am bopeth. Ni allaf aros i'r tair blynedd nesaf fynd heibio. Rhaid i mi ysgrifennu chwe opera ac yna ''ychwanegu'' at bopeth" {{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=181}} Ym 1858 cwynodd Verdi: "Ers ''Nabucco'', gallwch ddweud, ni chefais awr o heddwch erioed. Un mlynedd ar bymtheg yn y galïau." {{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=379}}
 
Ar ôl llwyddiant cychwynnol ''Nabucco'', ymgartrefodd Verdi ym Milan, gan wneud nifer o cydnabyddion dylanwadol. Mynychodd ''Salon Maffei'', [[Salon (ymgynnull)|salonau'r]] [[Clara Maffei|Iarlles Clara Maffei]] ym Milan, gan ddod yn ffrind gydol oes iddi ac yn ohebydd. {{Sfn|Parker|n.d.|loc=§3}} Dilynodd adfywiad o ''Nabucco'' ym 1842 yn La Scala lle cafodd rediad o bum deg saith o berfformiadau, {{Sfn|Phillips-Matz|1993}} ac arweiniodd hyn at gomisiwn gan Merelli ar gyfer opera newydd ar gyfer tymor 1843. Roedd ''[[I Lombardi alla prima crociata|Lombardi alla prima crociata]]'' yn seiliedig ar libreto gan Solera ac am y tro cyntaf ym mis Chwefror 1843. Yn anochel, gwnaed cymariaethau â ''Nabucco'' ; ond nododd un ysgrifennwr cyfoes: "Pe bai [ ''Nabucco'' ] yn creu enw da'r dyn ifanc hwn, fe wnaeth ''i Lombardi'' yn ei gadarnhau." {{Sfn|Budden|1984a}}
 
Talodd Verdi sylw manwl i'w gontractau ariannol, gan sicrhau ei fod yn cael tâl priodol wrth i'w boblogrwydd gynyddu. Ar gyfer ''I Lombardi'' ac ''[[Ernani]]'' (1844) yn Fenis talwyd 12,000 o lire iddo (gan gynnwys goruchwylio'r cynyrchiadau); Daeth ''[[Attila (opera)|Attila]]'' a ''[[Macbeth (opera)|Macbeth]]'' (1847), pob un â 18,000 o lire iddo. Roedd ei gontractau gyda’r cyhoeddwyr [[Casa Ricordi|Ricordi]] ym 1847 yn benodol iawn ynghylch y symiau yr oedd i’w derbyn ar gyfer gweithiau newydd, cynyrchiadau cyntaf, trefniadau cerddorol, ac ati. {{Sfn|Porter|1980|p=649}} Dechreuodd ddefnyddio ei ffyniant cynyddol i fuddsoddi mewn tir ger man ei eni. Ym 1844 prynodd Il Pulgaro, 62 erw (23 hectar) o dir fferm gyda ffermdy ac adeiladau allanol, gan ddarparu cartref i'w rieni o fis Mai 1844. Yn ddiweddarach y flwyddyn honno, prynodd hefyd y Palazzo Cavalli (a elwir bellach yn Palazzo Orlandi) ar y via Roma, prif stryd Busseto. {{Sfn|Phillips-Matz|1993}} Ym mis Mai 1848, llofnododd Verdi gontract ar gyfer tir a thai yn Sant'Agata yn Busseto, a oedd unwaith yn eiddo i'w deulu. {{Sfn|Budden|1993|p=45}} Yma yr adeiladodd ei dŷ ei hun, a gwblhawyd ym 1880, a elwir bellach yn [[Villa Verdi]], lle bu'n byw o 1851 hyd ei farwolaeth.
[[Delwedd:Giuseppina Strepponi.jpg|bawd|left|[[Giuseppina Strepponi]] (c. 1845)]]
Ym mis Mawrth 1843, ymwelodd Verdi â Fienna (lle'r oedd [[Gaetano Donizetti]] yn gyfarwyddwr cerdd) i oruchwylio cynhyrchiad o ''Nabucco'' . {{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=148}} Teithiodd Verdi ymlaen i Parma, lle'r oedd y [[Teatro Regio di Parma]] yn cynhyrchu ''Nabucco'' gyda Strepponi yn y cast. I Verdi roedd y perfformiadau yn fuddugoliaeth bersonol yn ei ardal enedigol, yn enwedig gan fod ei dad, Carlo, wedi mynychu'r perfformiad cyntaf. Arhosodd Verdi yn Parma am rai wythnosau y tu hwnt i'r dyddiad gadael arfaethedig. Bu dyfalu fod yr oedi oherwydd diddordeb Verdi yn [[Giuseppina Strepponi]] (a nododd fod eu perthynas wedi cychwyn ym 1843). {{Sfn|Phillips-Matz|1993}} Roedd Strepponi yn adnabyddus mewn gwirionedd am ei pherthnasoedd rhywiol (a llawer o blant anghyfreithlon) ac roedd ei hanes yn ffactor lletchwith yn eu perthynas nes iddynt gytuno ar briodas yn y pen draw. {{Sfn|Kerman|2006|p=23}}
 
Ar ôl perfformiad llwyddiannus o ''Nabucco'' yn Fenis (gyda phump ar hugain o berfformiadau yn nhymor 1842/43), cychwynnodd Verdi drafodaethau gydag impresario [[La Fenice]] i lwyfannu ''I Lombardi'', ac i ysgrifennu opera newydd. Yn y pen draw, dewiswyd ''[[Hernani (drama)|Hernani]]'' gan Victor Hugo, gyda [[Francesco Maria Piave]] yn libretydd. Perfformiwyd ''[[Ernani]]'' am y tro cyntaf yn llwyddiannus ym 1844 ac o fewn chwe mis fe'i perfformiwyd mewn ugain o theatrau eraill yn yr Eidal, a hefyd yn Fienna. {{Sfn|Rosselli|2000|p=52}} Mae'r awdur [[Andrew Porter|Andrew Porter yn]] nodi bod bywyd Verdi, am y deng mlynedd nesaf, "yn darllen fel dyddiadur teithio - amserlen ymweliadau ... i ddod ag operâu newydd i'r llwyfan neu i oruchwylio premieres lleol".
 
Yn ystod y cyfnod hwn, dechreuodd Verdi weithio'n fwy cyson gyda'i libretwyr. Roedd yn dibynnu ar Piave eto i ''I due Foscari'', a berfformiwyd yn Rhufain ym mis Tachwedd 1844, yna ar Solera unwaith eto i ''[[Giovanna d'Arco]]'', yn La Scala ym mis Chwefror 1845, tra ym mis Awst y flwyddyn honno llwyddodd i weithio gyda [[Cammarano Salvadore|Salvadore Cammarano]] ar ''[[Alzira (opera)|Alzira]]'' ar gyfer y [[Teatro di San Carlo]] yn Napoli. Cydweithiodd Solera a Piave ar ''[[Attila (opera)|Attila]]'' ar gyfer La Fenice (Mawrth 1846).
 
Ym mis Ebrill 1844, cymerodd Verdi [[Emanuele Muzio]], wyth mlynedd yn iau, fel disgybl ac [[ysgrifennydd|amanuensis]]. Roedd wedi ei adnabod ers tua 1828 fel un arall o brotégés Barezzi. {{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=160}} Daeth Muzio, a oedd mewn gwirionedd yn unig ddisgybl Verdi, yn anhepgor i'r cyfansoddwr. Adroddodd i Barezzi fod gan Verdi "ehangder ysbryd, haelioni, doethineb". {{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=166}} Ym mis Tachwedd 1846, ysgrifennodd Muzio am Verdi: "Pe gallech chi ein gweld, rwy'n ymddangos yn debycach i ffrind, yn hytrach na'i ddisgybl. Rydyn ni bob amser gyda'n gilydd amser cinio, yn y caffis, pan rydyn ni'n chwarae cardiau ...; ar y cyfan, nid yw'n mynd i unman hebof i wrth ei ochr; yn y tŷ mae gennym fwrdd mawr ac mae'r ddau ohonom yn ysgrifennu yno gyda'n gilydd, ac felly mae gennyf ei gyngor bob amser. " {{Sfn|Phillips-Matz|1993}} Parhaodd Muzio i fod yn gysylltiedig â Verdi, gan gynorthwyo i baratoi sgoriau a thrawsgrifiadau, ac yn ddiweddarach arwain llawer o'i weithiau yn eu perfformiadau cyntaf yn yr [[Unol Daleithiau America|UD]] ac mewn mannau eraill y tu allan i'r Eidal. Fe'i dewiswyd gan Verdi fel un o ysgutorion ei ewyllys, ond bu farw cyn y cyfansoddwr ym 1890. {{Sfn|Marchesi|n.d.|p=}} Ar ôl cyfnod o salwch dechreuodd Verdi weithio ar ''Macbeth'' ym mis Medi 1846.<ref name="auto">[http://operabase.com/top.cgi?lang=en&break=-2&show=opera&no=50&nat= Operabase website], accessed 28 June 2015.</ref>
 
Dirywiodd llais Strepponi a daeth ei chyhoeddiadau i ganu i ben yn y cyfnod 1845 i 1846, a dychwelodd i fyw ym Milan wrth gadw cysylltiad â Verdi fel ei "gefnogwr, hyrwyddwr, cynghorydd answyddogol, ac ysgrifennydd achlysurol" nes iddi benderfynu symud i Baris ym mis Hydref 1846.{{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=196}}
 
Roedd Verdi wedi cwblhau ''[[Rwy'n masnadieri|I masnadieri]]'' ar gyfer Llundain erbyn Mai 1847 heblaw am yr offeryniaeth. Gadawodd hynny nes bod yr opera yn cael ei ymarfer, gan ei fod eisiau clywed "la [[Jenny Lind|[Jenny] Lind]] ac addasu ei rôl i weddu iddi yn fwy union". {{Sfn|Baldini|1980|p=132}} Cytunodd Verdi i gynnal y première ar 22 Gorffennaf 1847 yn [[Theatr Ei Mawrhydi]], yn ogystal â'r ail berfformiad. Mynychodd [[Victoria, brenhines y Deyrnas Unedig|y Frenhines Victoria]] a'r [[Albert o Saxe-Coburg-Gotha|Tywysog Albert]] y perfformiad cyntaf, ac ar y cyfan, roedd y wasg yn hael ei chanmoliaeth. {{Sfn|Budden|1984a}}
 
Am y ddwy flynedd nesaf, heblaw am ddau ymweliad â'r Eidal yn ystod cyfnodau o aflonyddwch gwleidyddol, roedd Verdi wedi'i leoli ym Mharis. {{Sfn|Phillips-Matz|1993|pp=229–41}} O fewn wythnos i ddychwelyd i Baris ym mis Gorffennaf 1847, derbyniodd ei gomisiwn cyntaf gan y [[Académie Royale de Musique|Paris Opéra]]. Cytunodd Verdi i addasu ''I Lombardi'' i libreto Ffrengig newydd; y canlyniad oedd ''[[Jérusalem]]'', a oedd yn cynnwys newidiadau sylweddol i gerddoriaeth a strwythur y gwaith (gan gynnwys golygfa [[bale]] helaeth) i fodloni disgwyliadau Paris. {{Sfn|Rosselli|2000}} Dyrchafwyd Verdi i Urdd Chevalier y [[Légion d'honneur|''Légion d'honneur'']]. {{Sfn|Rosselli|2000}} I fodloni ei gontractau gyda'r cyhoeddwr Francesco Luccae creodd Verdi ''[[Il Corsaro]]'' ar frys. {{Sfn|Budden|1984a}}
 
Wrth glywed y newyddion am y "Cinque Giornate", y "Pum Diwrnod" o ymladd stryd a ddigwyddodd rhwng 18 a 22 Mawrth 1848 ac a yrrodd yr Awstriaid allan o Milan dros dro, teithiodd Verdi yno, gan gyrraedd ar 5 Ebrill. {{Sfn|Phillips-Matz|1993|p=229}} Darganfu fod Piave bellach yn "Ddinesydd Piave" yng Ngweriniaeth San Marco, a oedd newydd ei chyhoeddi. Wrth ysgrifennu llythyr gwladgarol ato yn Fenis, meddai Verdi "Diddymwch bob syniad trefol bach! Rhaid i ni i gyd estyn llaw frawdol, a bydd yr Eidal eto'n dod yn genedl gyntaf y byd ... Rwy'n feddw â llawenydd! Dychmygwch fod yna dim mwy o Almaenwyr yma !! " {{Sfn|Martin|1984|p=220}}
 
Roedd Verdi wedi cael ei geryddu gan y bardd Giuseppe Giusti am droi cefn ar bynciau gwladgarol, gyda'r bardd yn pledio arno i "wneud yr hyn a allwch i faethu [tristwch pobl yr Eidal], i'w gryfhau, a'i gyfeirio at ei nod." {{Sfn|Osborne|1969}} Awgrymodd Cammarano iddo addasu drama Joseph Méry o 1828, La Bataille de Toulouse, a ddisgrifiodd fel stori "a ddylai droi pob dyn ag enaid Eidalaidd yn ei fron". {{Sfn|Budden|1984a}} Gosodwyd y première ar ddiwedd mis Ionawr 1849. Teithiodd Verdi i Rufain cyn diwedd 1848. Daeth o hyd i'r ddinas honno ar fin dod yn weriniaeth (byrhoedlog), a ddechreuodd o fewn dyddiau i première ''La battaglia di Legnano'' a dderbyniwyd yn frwd. Yn ysbryd yr oes roedd geiriau olaf y tenor arwrol, "Ni all y sawl sy'n marw dros wlad ei dadau fod â meddwl drwg". {{Sfn|Rosselli|2000|pp=79–80}}
 
Roedd Verdi wedi bwriadu dychwelyd i'r Eidal yn gynnar ym 1848, ond cafodd ei atal gan waith a salwch, yn ogystal â'i ymlyniad cynyddol â Strepponi. Gadawodd Verdi a Strepponi Paris ym mis Gorffennaf 1849, o herwydd bod [[colera]], yn y ddinas.{{Sfn|Walker|1962|p=194}} Aeth Verdi yn uniongyrchol i Busseto i barhau i weithio ar gwblhau ei opera ddiweddaraf, ''Luisa Miller'', ar gyfer cynhyrchiad yn [[Napoli]] yn ddiweddarach yn y flwyddyn. {{Sfn|Rosselli|2000|p=89}}
 
 
== Operau ==