Giuseppe Verdi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Llinell 58:
Roedd Verdi wedi bwriadu dychwelyd i'r Eidal yn gynnar ym 1848, ond cafodd ei atal gan waith a salwch, yn ogystal â'i ymlyniad cynyddol â Strepponi. Gadawodd Verdi a Strepponi Paris ym mis Gorffennaf 1849, o herwydd bod [[colera]], yn y ddinas.{{Sfn|Walker|1962|p=194}} Aeth Verdi yn uniongyrchol i Busseto i barhau i weithio ar gwblhau ei opera ddiweddaraf, ''Luisa Miller'', ar gyfer cynhyrchiad yn [[Napoli]] yn ddiweddarach yn y flwyddyn. {{Sfn|Rosselli|2000|p=89}}
=== 1849–1853 ===
Roedd Verdi wedi ymrwymo i'r cyhoeddwr Giovanni Ricordi ar gyfer opera - a ddaeth yn ''[[Stiffelio]]'' - ar gyfer Trieste yng Ngwanwyn 1850; ac, wedi hynny, yn dilyn trafodaethau gyda La Fenice, datblygodd libreto gyda Piave ac ysgrifennodd y gerddoriaeth ar gyfer ''[[Rigoletto]]'' (yn seiliedig ar ''Le roi s'amuse'' gan [[Victor Hugo]]) ar gyfer Fenis ym mis Mawrth 1851. Hwn oedd y cyntaf o ddilyniant o dair opera (ac yna ''[[Il trovatore]]'' a ''[[La traviata]]'' ) a oedd i gadarnhau ei enwogrwydd fel meistr opera. {{Sfn|Newark|2004|p=198}} Fe wnaeth methiant ''Stiffelio'' (y gellir ei briodoli, yn anad dim, i sensoriaid yr amser yn cael eu pechu gan y tabŵ o odineb tybiedig gwraig clerigwr). Ceisiodd Verdi ei hail-weithio, ond roedd y fersiwn newydd o'r enw ''[[Aroldo]]'' (1857) yn dal i fethu â phlesio. {{Sfn|Rosselli|2000|p=90–91}} Roedd ''Rigoletto'', gyda'i lofruddiaeth arfaethedig o frenin, a'i briodoleddau sordid, hefyd yn cynhyrfu'r sensoriaid.
Cyfnewidiodd Verdi cymeriad y Brenin i gymeriad Dug, ac roedd ymateb y cyhoedd a llwyddiant dilynol yr opera ledled yr Eidal ac Ewrop yn cyfiawnhau'r cyfansoddwr yn llwyr. {{Sfn|Rosselli|2000|p=101}} Yn ymwybodol y byddai alaw cân y Dug "''La donna è mobile'' " ("Mae Menywod yn Anwadal") yn dod yn boblogaidd iawn, fe wnaeth Verdi ei heithrio o ymarferion cerddorfaol ar gyfer yr opera, ac ymarfer y tenor ar wahân. {{Sfn|Taruskin|2010|p=585}}
Am sawl mis bu Verdi yn ymwneud â materion teuluol. Roedd y rhain yn deillio o'r ffordd yr oedd dinasyddion Busseto yn trin Giuseppina Strepponi, yr oedd yn byw'n agored gyda hi mewn perthynas ddibriod. Cafodd ei anwybyddu yn y dref ac yn yr eglwys, a thra roedd Verdi yn ymddangos yn ddifater, yn sicr nid oedd hi. {{Sfn|Walker|1962|pp=197–98}} Ymhellach, roedd Verdi yn poeni am y ffordd roedd ei eiddo newydd yn Sant'Agata yn cael ei weinyddu. {{Sfn|Phillips-Matz|1993}} Efallai bod anghydfod cynyddol rhwng Verdi a'i rieni hefyd i'w briodoli i Strepponi {{Sfn|Phillips-Matz|1993}}. Ym mis Ionawr 1851, torrodd Verdi berthynas gyda'i rieni, ac ym mis Ebrill gorchmynnwyd iddynt adael Sant'Agata. Daeth Verdi o hyd i adeilad newydd ar eu cyfer a'u helpu yn ariannol i ymgartrefu yn eu cartref newydd. Efallai nad yw’n gyd-ddigwyddiadol bod gan bob un o’r chwe opera gan Verdi a ysgrifennwyd yn y cyfnod 1849–53 (''La battaglia, Luisa Miller, Stiffelio, Rigoletto, Il trovatore'' a ''La traviata''), yn unigryw yn ei oeuvre, arwresau sydd, yng ngeiriau'r beirniad opera Joseph Kerman, "yn fenywod sy'n mynd i drallod oherwydd camwedd rhywiol, gwirioneddol neu sy'n cael ei hamau". Mae Kerman, fel y seicolegydd Gerald Mendelssohn, yn gweld bod y dewis hwn o bynciau yn cael ei ddylanwadu gan angerdd anesmwyth Verdi dros Strepponi. {{Sfn|Kerman|2006|pp=22–23}}
Symudodd Verdi a Strepponi i Sant'Agata ar 1 Mai 1851. {{Sfn|Walker|1962|p=199}} Daeth Mai â chais am opera newydd gan La Fenice, a gyflenwyd gan Verdi yn ''La traviata''. Olynwyd hynny gan gytundeb gyda chwmni Opera Rhufain i gyflwyno ''Il trovatore ar'' gyfer Ionawr 1853. {{Sfn|Budden|1984b|p=63}} Erbyn hyn roedd gan Verdi enillion digonol i ymddeol, pe dymunai. {{Sfn|Budden|1993|p=54}} Roedd wedi cyrraedd sefyllfa lle gallai ddatblygu ei operâu fel y dymunai, yn hytrach na bod yn ddibynnol ar gomisiynau gan eraill. ''Il trovatore'' mewn gwirionedd oedd yr opera gyntaf a ysgrifennodd heb gomisiwn penodol (ar wahân i ''Oberto''). {{Sfn|Chusid|1997|p=3}} Tua'r un pryd dechreuodd ystyried creu opera o ''[[King Lear]]'' gan Shakespeare. Ar ôl ceisio yn gyntaf (1850) am libreto gan Cammarano (na ymddangosodd), comisiynodd Verdi yn ddiweddarach (1857) un gan Antonio Somma, ond profodd hyn yn anhydrin, ac ni ysgrifennwyd unrhyw gerddoriaeth iddi. {{Sfn|Budden|1993}} Dechreuodd Verdi weithio ar ''Il trovatore ar'' ôl marwolaeth ei fam ym mis Mehefin 1851. Efallai bod y ffaith mai hon yw'r "un opera gan Verdi sy'n canolbwyntio ar fam yn hytrach na thad" yn gysylltiedig â'i marwolaeth . {{Sfn|Mendelsohn|1979|p=226}}Yng ngaeaf 1851–52 penderfynodd Verdi fynd i Baris gyda Strepponi, lle daeth i gytundeb gyda’r Opéra i ysgrifennu’r hyn a ddaeth yn ''[[Les vêpres siciliennes]]'', ei waith gwreiddiol cyntaf yn null yr [[Opera Grand|opera fawreddog]]. Ym mis Chwefror 1852, mynychodd y cwpl berfformiad o ddrama Alexander Dumas iau ''Boneddiges y'' C''ameliâu''; Dechreuodd Verdi gyfansoddi cerddoriaeth ar unwaith ar gyfer yr hyn a fyddai wedyn yn dod yn ''La traviata'' .{{Sfn|Phillips-Matz|1993}}
Ar ôl ei ymweliad â Rhufain ar gyfer ''Il trovatore'' ym mis Ionawr 1853, gweithiodd Verdi ar gwblhau ''La traviata'', ond heb fawr o obaith o’i lwyddiant, oherwydd ei ddiffyg hyder yn unrhyw un o’r cantorion a gymerodd ran am y tymor. {{Sfn|Walker|1962|p=212}} Ymhellach, mynnodd y rheolwyr y dylid rhoi lleoliad hanesyddol i'r opera, nid lleoliad cyfoes. Methiant oedd y première ym mis Mawrth 1853. Bellach mae'n un o'r operau mwyaf poblogaidd yn arlwy operâu gan Verdi.
== Operau ==
| |||