Thomas Edwards (Yr Hwntw Mawr): Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Roedd '''Thomas Edwards''' (bu farw [[17 Ebrill]] [[1813]]), (ynsy'n fwy adnabyddus fel '''Yr Hwntw Mawr''' (bu farw [[17 Ebrill]] [[1813]]), yn [[Llofruddiaeth|llofrudd]] a'r llofrydd olaf i gael ei grogi'n gyhoeddus yn [[Sir Feirionnydd]]. (Y dyn olaf i'w grogi'n gyhoeddus ym Meirionnydd oedd John Greenwood a grogwyd am geisio prynu diod yng Ngwesty'r Llew Aur, Dolgellau, gyda papur £5 ffug [[15 Mai]] [[1813]].)

Pan faluriwyd y Cob ym [[Porthmadog|Mhorthmadog]] gan storm ynym mis Chwefror 1812, lai na phedwar fuanmis ar ôl ei hadeiladu, daethpwyd aâ nifer fawr o weithwyr i'w drwsio, gyda Thomas Edwards yn eu plith. Daeth i wybod fod swm sylweddol o arian yn cael ei gadw yn ffermdy Penrhyn Isaf, heb fod ymhell o [[Minffordd]] a gerllaw [[Portmeirion]]. UnAr [[7 Medi]] [[1812]], diwrnod pan oedd yn credu fod pawb yn brysur gyda'r cynhaeaf, aeth i'r ffermdy a cheisio agor drôr y seld lle cedwid yr arian. Roedd morwyn ddeunaw oed o'r enw Mary Jones gatrefgartref yn paratoi bwyd i'r cynaeafwyr, a daeth i mewn i'r ystafell a dal yr Hwntw. Llofruddiodd yntau hi â gwellaif gneifio.

Parodd y llofruddiaeth ddychryn mawr yn yr ardal, a syrthiodd amheuaeth ar yr Hwntw. Ceisiodd yntau ddianc gyda chriw o ddynion ar ei ôl, a bu ymladdfa wrth iddo geisio croesi [[Afon Dwyryd]]. Boddwyd un o'r ymlidwyr, Robert Williams, ewythr i Mary Jones, ond daliwyd yr Hwntw. Gyrrwyd ef i dref [[Dolgellau]] yng ngofal chwech cwnstabl, ac wedi ei rwymo ar gefn ceffyl. Er hynny, llwyddodd i ddianc ar y ffordd. Rai dyddiau'n ddiweddarach daliwyd ef gan ŵr o'r enw John Jones, Ynysfor. Aed ag ef i Ddolgellau i'r carchar. Cynhaliwyd yr achos yn ei erbyn yn Llys y Sesiwn Fawr yn [[y Bala]], a chafwyd ef yn euog. Crogwyd ef yn gyhoeddus yn Nolgellau ar 17 Ebrill, 1813. Gellir gweld bedd Mary Jones ym mynwent eglwys [[Llanfrothen]].