Pelydriad corff du

Pelydriad Corff Du yw'r sbectrwm o egni electromagnetig sy'n gadael gwrthrych sy'n anrhyloew ac nad sy'n adlewyrchu (rhywbeth ffisegol haniaethol - ond sy'n disgrifio i raddau y rhan fwyaf o wrthrychau'r bydysawd). Mae'r sbectrwm di-dor yma yn dibynnu yn unig ar dymheredd wyneb y gwrthrych. Enghraifft pob dydd yw lliw sbectrwm yr haul. Mae ei wyneb (y ffotosffer) ar dymheredd o 5778 K yn pelydru casgliad o donfeddi electromagnetig (o belydrau-x, trwy'r uwch fioled, y sbectrwm gweledol a'r is-goch, i donfeddi radio) sy'n ymddangos i'n llygaid ni yn (oddrychol yn) wyn. Enghraifft arall yw lliw darn o haearn yn ffwrnais yr of. Wrth ei gynhesu mae lliwiau'r allyriad yn newid o anweledig i goch, i oren, i felyn ac yna i wyn (wynias). Mae pob un o'r rhain yn gymysgedd o'r sbectrwm electromagnetig, ond sy'n cynnwys mwy o fewnbwn tonfedd hir ("glasach") wrth gynhesu. Ar tua 600°C mae'r coch tywyll yn ymddangos. Tua 2000°C yw'r poethaf - y gwynias. Gellir canfod anifeiliaid (gan gynnwys pobol - ar tua 33°C) mewn tywyllwch trwy ddefnyddio offer sy'n synhwyro'r tonfeddi is-goch (anweledig) tonfedd byrach na goleuni gweledol.

Mae lliw'r haearn poeth yn arwydd o'i dymheredd - yn ôl deddfau pelydriad corff du.

Ym myd seryddiaeth mae modd mesur tymheredd sêr wrth ddadansoddi sbectrwm ei allyriad. Yn boethach na'r haul ( 5778 K) mae'r lliw glas yn ymddangos (sy'n boethach na "gwyn".)

Bathwyd y term corff du gan Gustav Kirchhoff (1824-1887) o Brwsia yn 1860. Yn aml cysylltir y syniad gyda'r Almaenwr Max Planck (1858-1947) a ddyfeisiodd hafaliad mathemategol yn 1900 i'w disgrifio - a thrwy hynny agor y drws i ddarganfyddiad y cwantwm.