Eisteddfod Genedlaethol Cymru Glyn Ebwy a'r Cylch 1958: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw=Eisteddfod Genedlaethol Cymru Glyn Ebwy a'r Cylch 1958
|delwedd=
|delwedd=Paul Robeson yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Glynebwy, 1958.jpg▼
|isdeitl=
|pennawd=
|lleoliad=[[Glyn Ebwy]], [[Blaenau Gwent]]
Llinell 33:
|gwefan=
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Glyn Ebwy a'r Cylch 1958''' yn nhref [[Glyn Ebwy]], [[Sir Fynwy]] ([[Blaenau Gwent]] bellach). Er bod y rheol Gymraeg wedi'i sefydlu, bu eithriadau yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Eisteddfod]] hon; fe siaradodd [[Aneurin Bevan]], yr aelod seneddol lleol o [[1929]] tan [[1960]], yn y [[Saesneg]], gan na throsglwyddodd ei rieni'r iaith Gymraeg iddo, a oedd yn arferiad cyffredin y dyddiau hynny. Disgrifiodd Bevan yr Eisteddfod fel "conglfaen gwareiddiad", ac anogodd beidio â chyfeirio at 'Gymru a Mynwy' mwyach gan mai nodweddion Cymreig oedd i bobl Mynwy.▼
▲
Bu cryn ddadlau yn y wasg ynglŷn â'r rheol Gymraeg; roedd y [[Western Mail]] yn dadlau am lai o Gymraeg yn yr Eisteddfod, er mwyn y di-Gymraeg, ond yr oedd eraill yn poeni y byddai'r [[Eisteddfod]] yn dychwelyd i fod yn ddwyieithog unwaith yn rhagor. Roedd y rheol Gymraeg yn golygu bod cannoedd o bobl yng Nglyn Ebwy wedi eu diddori yn y Gymraeg ac yn awyddus i'w dysgu.▼
[[Delwedd:National Eisteddfod Ebbw Vale 1958.jpg|bawd|300px
▲Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Glyn Ebwy a'r Cylch 1958''' yn nhref [[Glyn Ebwy]], [[Sir Fynwy]] ([[Blaenau Gwent]] bellach). Er bod y rheol Gymraeg wedi'i sefydlu, bu eithriadau yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Eisteddfod]] hon; fe siaradodd [[Aneurin Bevan]], yr aelod seneddol lleol o [[1929]] tan [[1960]], yn y [[Saesneg]], gan na throsglwyddodd ei rieni'r iaith Gymraeg iddo, a oedd yn arferiad cyffredin y dyddiau hynny. Disgrifiodd Bevan yr Eisteddfod fel "conglfaen gwareiddiad", ac anogodd beidio â chyfeirio at
▲[[Delwedd:National Eisteddfod Ebbw Vale 1958.jpg|bawd|300px|chwith|Enillydd y Goron: Llewelyn Jones o Lanbadarn gyda'r Archdderwydd]]
▲Bu cryn ddadlau yn y wasg ynglŷn â'r rheol Gymraeg; roedd y [[Western Mail]] yn dadlau am lai o Gymraeg yn yr Eisteddfod, er mwyn y di-Gymraeg, ond yr oedd eraill yn poeni y byddai'r [[Eisteddfod]] yn dychwelyd i fod yn ddwyieithog unwaith yn rhagor. Roedd y rheol Gymraeg yn golygu bod cannoedd o bobl yng Nglyn Ebwy wedi eu diddori yn y Gymraeg ac yn awyddus i'w dysgu.
[[T. Llew Jones]] oedd enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y gadair]], bardd ac awdur nifer fawr o lyfrau darllen i blant. Testun yr awdl oedd 'Caerllion-ar-Wysg'. Yn yr awdl, mae tad-cu yn poeni bod ei ŵyr yn cyfeillachu gyda'r Rhufeiniaid, gan ddysgu eu hiaith a'u diwylliant ac yn troi'i gefn ar Gymru a'r Gymraeg. Roedd y neges hon yn hynod o berthnasol i'r hyn oedd yn digwydd yng Nghymru ym [[1958]] a hyd yn oed heddiw.▼
▲[[T. Llew Jones]] oedd enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y gadair]], bardd ac awdur nifer fawr o lyfrau darllen i blant. Testun yr awdl oedd ''Caerllion-ar-Wysg''. Yn yr awdl, mae tad-cu yn poeni bod ei ŵyr yn cyfeillachu gyda'r Rhufeiniaid, gan ddysgu eu hiaith a'u diwylliant ac yn troi'i gefn ar Gymru a'r Gymraeg. Roedd y neges hon yn hynod o berthnasol i'r hyn oedd yn digwydd yng Nghymru ym [[1958]] a hyd yn oed heddiw.
Bu dadleuon eraill hefyd yn [[Baner ac Amserau Cymru]]; beirniadodd [[R. Gerallt Jones]] y beirniaid am eu dibyniaeth ar chwaeth bersonol a'u safon isel, a beirniadodd [[Kate Roberts]] yr Eisteddfod am beidio â thalu sylw teilwng i'r nofel a diffyg urddas seremoni'r [[Medal Ryddiaith|fedal ryddiaith]].
▲[[Delwedd:Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Glynebwy, 1958.jpg|bawd|Cadeirio T. Llew Jones.]]
== Enillwyr ==
* Enillydd y
* Enillydd y Gadair: T. Llew Jones gyda'r awdl ''Caerllion-ar-Wysg''
▲* Ymwelodd [[Paul Robeson]] â'r Eisteddfod hon: gweler ei lun uchod.
==Gweler hefyd==
| |||