Wicipedia

Gwydr Hebron: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8
B ychwanegu categori Wicibrosiect Palesteina using AWB
Llinell 1:
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= yn_cynnwys}}
Mae '''Gwydr Hebron''' ({{Lang-ar|زجاج الخليل}}, ''zajaj al-Khalili'') yn cyfeirio at [[Gwydr|wydr a]] gynhyrchir yn [[Hebron]] fel rhan o [[Celf|ddiwydiant celf]] llewyrchus a sefydlwyd yn y ddinas yn ystod rheolaeth y Rhufeiniaid ym [[Palesteina|Mhalestina]]. <ref name="Spaulding">Spaulding and Welch, 1994, pp. [https://books.google.com/books?id=n2nsMus7sykC&pg=PA200 200]-[https://books.google.com/books?id=n2nsMus7sykC&pg=PA201 201]</ref><ref name="HolyLand">{{Cite web|title=Vases|publisher=Holy Land Handicraft Cooperative Society|url=http://www.holyland-handicraft.org/index.php?option=com_virtuemart&page=shop.browse&category_id=53&Itemid=1&TreeId=48&vmcchk=1&Itemid=1|access-date=2008-04-13}}</ref> Ceir hyd heddiw, o fewn Hen Dinas Hebron chwarter a enwir y "Chwarter y Chwythwr Gwydr" (Haret Kezazin, {{Lang-ar|حارة القزازين}}) ac mae gwydr Hebron yn parhau i wasanaethu fel [[atyniad twristaidd]] pwysig yn y ddinas.
[[Delwedd:Hebron_glass_finished_products_-_Joff_Williams.jpg|bawd|chwith|Arddangosfa o wydr Hebron mewn siop yn [[Hebron]] .]]
 
Yn draddodiadol, toddwyd y gwydr gan ddefnyddio deunyddiau crai lleol, gan gynnwys [[tywod]] o bentrefi cyfagos, sodiwm carbonad (o'r [[Môr Marw]] ),<ref>{{Cite web|url=http://www.dphjewelry.com/art-n0809-131.html|title=Hebron Beads|publisher=Dphjewelry.com|access-date=2012-08-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121011074210/http://www.dphjewelry.com/art-n0809-131.html|archivedate=2012-10-11}}</ref> ac ychwanegion lliw fel [[Ocsid haearn|haearn ocsid]] a chopr ocsid. Y dyddiau hyn, defnyddir gwydr wedi'i ailgylchu'n aml.
 
Mae cynhyrchu gwydr yn Hebron yn fasnach deuluol, gyda'i gyfrinachau wedi'u cadw a'u trosglwyddo gan ychydig [[Palesteiniaid|o]] deuluoedd Palesteinaidd sy'n gweithredu'r ffatrïoedd gwydr hyn, sydd y tu allan i'r ddinas.<ref name="HolyLand">ref name="IMEU">{{Cite web|title=Hebron glass: A centuries' old tradition|last=Nazmi al-Ju'bah|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine)|date=January 25, 2008|url=http://imeu.net/news/article007701.shtml|access-date=March 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml|archivedate=December 25, 2010}}</ref> Mae'r cynhyrchion a wneir yn cynnwys gemwaith gwydr, fel [[Gwneud gleiniau gwydr|gleiniau]], breichledau, a modrwyau,<ref name="Beard">Beard, 1862, p. [[iarchive:peoplesdictiona05beargoog/page/n27/mode/1up|19]]</ref> yn ogystal â [[Gwydr lliw|ffenestri gwydr]] lliw, a lampau gwydr. Fodd bynnag, oherwydd y [[Gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd|gwrthdaro rhwng Palestina ac Israel]], mae cynhyrchu gwydr wedi'i lesteirio.<ref name="IMEU" />
 
== Hanes ==
[[Delwedd:Road_to_Hebron,_Mar_Saba,_etc._Glass_works.jpg|bawd| Glass Works, llun a dynnwyd 1900-1920 gan American Colony, Jerwsalem .]]
Sefydlwyd y diwydiant gwydr yn Hebron yn ystod [[Yr Ymerodraeth Rufeinig|rheolaeth y Rhufeiniaid]] ym Mhalestina. <ref name="Spaulding">Spaulding and Welch, 1994, pp. [https://books.google.com/books?id=n2nsMus7sykC&pg=PA200 200]-[https://books.google.com/books?id=n2nsMus7sykC&pg=PA201 201]</ref> Wrth i'r [[Ffenicia|diwydiant gwydr]] [[Ffenicia]]<nowiki/>id hynafol gilio o'r dinasoedd agored ar hyd [[Y Môr Canoldir|arfordir dwyreiniol Môr]] y Canoldir, symudodd y diwydiant i fewn i'r tir, i Hebron yn benodol.<ref>Perrot, Chipiez and Armstrong, 1885, p. [[iarchive:HistoryOfArtInPhoeniciaAndItsDependenciesVol.2/page/n357/mode/1up|328]]</ref> Cafwyd hyd i arteffactau gwydr o Hebron sy'n dyddio o'r [[1g]] a'r [[2g]], ac maent yn cael eu harddangos fel rhan o "Gasgliad Drake".<ref name="Spaulding" />
 
Mae ffenestri gwydr lliw wedi'u gwneud o wydr Hebron sy'n dyddio o'r 12fgif i'w gweld ym [[Ogof y Patriarchiaid]], a wasanaethodd fel [[Eglwys|eglwys yn]] ystod [[Y Croesgadau|oes]] [[y Croesgadau]] ym Mhalesteina.<ref name="Comay">Comay, 2001, p. 13.</ref> Enghraifft arall o ffenestri gwydr lliw a gynhyrchwyd yn Hebron yw'r rhai sy'n addurno [[Dôm y Graig]] yn Hen Ddinas Jerwsalem.<ref name="HolyLand">{{Cite web|title=Vases|publisher=Holy Land Handicraft Cooperative Society|url=http://www.holyland-handicraft.org/index.php?option=com_virtuemart&page=shop.browse&category_id=53&Itemid=1&TreeId=48&vmcchk=1&Itemid=1|access-date=2008-04-13}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.holyland-handicraft.org/index.php?option=com_virtuemart&page=shop.browse&category_id=53&Itemid=1&TreeId=48&vmcchk=1&Itemid=1 "Vases"]. Holy Land Handicraft Cooperative Society<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-04-13</span></span>.</cite></ref>
Llinell 17:
Tra’n cydnabod bod cynhyrchu gwydr ym Mhalestina yn dyddio’n ôl i gyfnod y Rhufeiniaid, mae Nazmi Ju’beh, cyfarwyddwr ''RIWAQ: Canolfan Cadwraeth Bensaernïol'', yn dadlau bod arferion y diwydiant gwydr heddiw yn Hebron wedi dod i’r amlwg yn y [[13g]].<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Hebron glass: A centuries' old tradition|last=Nazmi al-Ju'bah|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine)|date=January 25, 2008|url=http://imeu.net/news/article007701.shtml|access-date=March 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml|archivedate=December 25, 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNazmi_al-Ju'bah2008">Nazmi al-Ju'bah (January 25, 2008). [https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml "Hebron glass: A centuries' old tradition"]. [[Sefydliad Deall y Dwyrain Canol|Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine). Archived from [http://imeu.net/news/article007701.shtml the original] on December 25, 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 31,</span> 2012</span>.</cite></ref> Mae hyn yn cyfateb i'r hyn a arsylwodd tramorwyr, fel Jacques de Vitry pan soniodd yn 1080 am ddinasoedd Acre a Tyrus, (ond nid Hebron), fel dinasoedd sy'n cynhyrchu gwydr.<ref>Vitry, 1896, pp. [https://archive.org/stream/cu31924028534422#page/n105/mode/2up 92-93]</ref><ref>Fabri, 1893, p. [https://archive.org/stream/libraryofpalesti02paleuoft#page/411/mode/1up 411]</ref>
 
Mae Ju'beh yn nodi bod damcaniaeth arall yn aseinio technegau heddiw i'r traddodiad gwydr [[Fenis|Fenisaidd]]aidd a bod ymchwilwyr eraill yn dal i honni eu bod eisoes yn bodoli adeg y [[Y Croesgadau|Croesgadau]] ac fe'u cludwyd yn ôl i [[Ewrop]] o Hebron.<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Hebron glass: A centuries' old tradition|last=Nazmi al-Ju'bah|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine)|date=January 25, 2008|url=http://imeu.net/news/article007701.shtml|access-date=March 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml|archivedate=December 25, 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNazmi_al-Ju'bah2008">Nazmi al-Ju'bah (January 25, 2008). [https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml "Hebron glass: A centuries' old tradition"]. [[Sefydliad Deall y Dwyrain Canol|Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine). Archived from [http://imeu.net/news/article007701.shtml the original] on December 25, 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 31,</span> 2012</span>.</cite></ref>
 
Roedd gwydr a gynhyrchwyd gan y ffatrïoedd hyn yn nodweddiadol yn eitemau a wnaed i bwrpas ymarferol, gan gynnwys llestri yfed a bwyta, yn ogystal a llestri dal olew'r olewydd a lampau olew yn ddiweddarach, er bod y ffatrïoedd hefyd yn cynhyrchu gemwaith ac ategolion mwy ecsotig. [[Bedowiniaid]] o'r [[Negev]] (Naqab), Anialwch Arabia, a [[Sinai]] oedd prif brynwyr y gemwaith, ond anfonwyd llawer o'r allforion o eitemau gwydr Hebron drud mewn [[Camel|carafanau camel]] i'r [[Yr Aifft|Aifft]], [[Syria]], a'r [[Trawsiorddonen]]. Sefydlwyd cymunedau marchnata gwydr Hebron yn [[al-Karak]] (Crac) yn ne [[Gwlad Iorddonen]] a [[Cairo]] yn yr Aifft erbyn yr [[16g]].<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Hebron glass: A centuries' old tradition|last=Nazmi al-Ju'bah|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine)|date=January 25, 2008|url=http://imeu.net/news/article007701.shtml|access-date=March 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml|archivedate=December 25, 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNazmi_al-Ju'bah2008">Nazmi al-Ju'bah (January 25, 2008). [https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml "Hebron glass: A centuries' old tradition"]. [[Sefydliad Deall y Dwyrain Canol|Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine). Archived from [http://imeu.net/news/article007701.shtml the original] on December 25, 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 31,</span> 2012</span>.</cite></ref>
 
Roedd y diwydiant gwydr yn brif gyflogwr ac yn cynhyrchu cyfoeth i berchnogion y ffatrioedd hyn <ref name="IMEU">{{Cite web|title=Hebron glass: A centuries' old tradition|last=Nazmi al-Ju'bah|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine)|date=January 25, 2008|url=http://imeu.net/news/article007701.shtml|access-date=March 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml|archivedate=December 25, 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNazmi_al-Ju'bah2008">Nazmi al-Ju'bah (January 25, 2008). [https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml "Hebron glass: A centuries' old tradition"]. [[Sefydliad Deall y Dwyrain Canol|Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine). Archived from [http://imeu.net/news/article007701.shtml the original] on December 25, 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 31,</span> 2012</span>.</cite></ref> Disgrifiodd teithwyr y Gorllewin i Balesteina yn y [[18g]] a'r [[19g]] ddiwydiant gwydr Hebron hefyd. Er enghraifft, ysgrifennodd Volney yn y [[1780au]]: "Maen nhw'n gwneud llawer iawn o fodrwyau lliw, breichledau ar gyfer yr [[Arddwrn|arddyrnau]] a'r coesau, ac ar gyfer y fraich uwchben y [[Penelin|penelinoeddpenelin]]oedd, sy'n cael eu hanfon i [[Caergystennin|Gaergystennin]] hyd yn oed."<ref>Volney, 1788, vol II, p. [https://archive.org/stream/travelsthroughs00volngoog#page/n343/mode/1up 325]</ref> Nododd Ulrich Jasper Seetzen yn ystod ei deithiau ym Mhalesteina ym 1807-1809 bod 150 o bobl yn cael eu cyflogi yn y diwydiant gwydr yn Hebron.<ref>Seetzen, 1855, vol. 3, pp. [https://archive.org/stream/ulrichjaspersee02seetgoog#page/n14/mode/1up 5]-6. Schölch, 1993, p. 161</ref> Sgwennodd CJ Irby a J. Mangles wedi ymweld â ffatri lampau gwydr yn Hebron ym 1818 fod y nwyddau'n cael eu hallforio i'r Aifft.<ref>Irby and Mangles, 1823, p. [https://archive.org/stream/travelsinegypta01barkgoog#page/n396/mode/1up 344]</ref><ref name="Sears">Sears, 1849, p. [[iarchive:newcompletehisto00sear/page/260/mode/1up|260]]</ref>
 
Yn y [[19g]], dirywiodd y cynnyrch, oherwydd cystadleuaeth gan nwyddau gwydr Ewropeaidd. Fodd bynnag, parhawyd i werthu cynnyrch o Hebron, yn enwedig ymhlith y boblogaeth dlotach.<ref>Delpuget, 1866, p. [https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5805256j/f38.image.texteImage 26]. Quoted in Schölch, 1993, pp. 161-162</ref> Yn Ffair y Byd 1873 yn Fienna, cynrychiolwyd Hebron gydag addurniadau gwydr. Mae adroddiad gan gonswl Ffrainc ym 1886 yn awgrymu bod gwneud gwydr yn parhau i fod yn ffynhonnell incwm bwysig i Hebron gyda phedair ffatri yn gwneud 60,000 ffranc y flwyddyn.<ref>Quoted in Schölch, 1993, pp. 161-162</ref>
Llinell 28:
 
== Cynhyrchu ==
[[Delwedd:Modern_Hebron_Glass_Factory.jpg|bawd| Symud gwydr tawdd yn ofalus fel rhan o'r broses gynhyrchu fodern]]
Yn draddodiadol, cynhyrchwyd gwydr hebron gan ddefnyddio tywod o bentref Bani Na'im, i'r dwyrain o Hebron, a sodiwm carbonad a gymerwyd o'r [[Môr Marw]]. Yn lle tywod, defnyddir gwydr wedi'i ailgylchu bellach, fel y prif ddeunydd crai a ddefnyddir i wneud gwydr Hebron heddiw.<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Hebron glass: A centuries' old tradition|last=Nazmi al-Ju'bah|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine)|date=January 25, 2008|url=http://imeu.net/news/article007701.shtml|access-date=March 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml|archivedate=December 25, 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNazmi_al-Ju'bah2008">Nazmi al-Ju'bah (January 25, 2008). [https://web.archive.org/web/20101225071134/http://imeu.net/news/article007701.shtml "Hebron glass: A centuries' old tradition"]. [[Sefydliad Deall y Dwyrain Canol|Institute for Middle East Understanding]] (Original in This Week in Palestine). Archived from [http://imeu.net/news/article007701.shtml the original] on December 25, 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">March 31,</span> 2012</span>.</cite></ref>
 
Llinell 68:
[[Categori:Gwydr]]
[[Categori:Palesteina]]
[[Categori:Wicibrosiect Palesteina]]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwydr_Hebron"