Sebon Nabulsi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Math o [[sebon]], tebyg i sebon [[Sbaen|Castile, Sbaen]] yw '''sebon Nabulsi''' ({{Lang-ar|صابون نابلسي}}, ''ṣābūn Nābulsi'' ) a gynhyrchir yn ninas [[Nablus]] yn unig, sydd wedi'i leoli yn y [[Y Lan Orllewinol|Lan Orllewinol]], [[Palesteina]].<ref name="Piefza">{{Cite web|title=Palestinian Industries|url=http://www.piefza.org/a_pal_industries.htm|publisher=Piefza.com|access-date=2008-03-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614000406/http://www.piefza.org/a_pal_industries.htm|archivedate=2007-06-14}}</ref> Ei brif gynhwysion yw [[olew olewydd]] gwyryfol (prif gynnyrch amaethyddol y rhanbarth), dŵr, a [[sodiwm]] [[Alcali|alcalïaidd.]] Mae'r cynnyrch gorffenedig yn syml, o liw ifori ac nid oes ganddo lawer o arogl. Yn draddodiadol, roedd menywod yn ei wneud at ddefnydd y cartref, ac roedd wedi dod yn ddiwydiant sylweddol yn Nablus erbyn y [[14g]].

Ym 1907 roedd 30 o ffatrïoedd sebon yn ninas Nabulsi ac roedden nhw'n cyflenwi hanner y sebon ym Mhalestina. Dirywiodd y diwydiant yn ystod canol yr [[20g]] yn dilyn y dinistr a achoswyd gan ddaeargryn Jericho yn 1927 a bomio dibendraw gan fyddin [[Israel|Israel.]]. Yn 2008, dim ond dwy ffatri sebon oedd wedi goroesi yn Nablus. Mae hen ffatri sebon Arafat wedi'i throi'n Ganolfan Cyfoethogi Treftadaeth Ddiwylliannol.]

Dechreuodd y diwydiant sebon yn Nablus ddirywio yng nghanol yr [[20g]], a achoswyd yn rhannol gan drychinebau naturiol, yn enwedig daeargryn 1927, a ddinistriodd lawer o [[Hen Ddinas Nablus]], ac yn rhannol gan feddiannaeth filwrol [[Israel|Israel.]]. Dinistriodd cyrchoedd milwrol Israel yn ystod yr [[Ail Intifada]] sawl ffatri sebon yn y rhan hanesyddol o Nablus. Mae sawl ffatri sebon o hyd yn Nablus; ac yn 2021 roedd y cynnhyrch yn cael eu gwerthu yn bennaf i drigolion Palestiena a'r [[Y Byd Arabaidd|gwledydd Arabaidd]], gyda rhai allforion masnach deg i [[Ewrop]] a thu hwnt. Dywedodd <ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/indepth/inpictures/2016/04/crafting-traditional-olive-oil-soap-palestine-160404070710076.html|title=Crafting traditional olive oil soap in Palestine|last=Wiles|first=Rich|date=8 April 2016|access-date=20 December 2016}}</ref> Rheolwr Cyffredinol ffatri sy'n eiddo i deulu Touqan yn 2008:<blockquote>Cyn 2000, arferai ein ffatri gynhyrchu 600 tunnell o sebon yn flynyddol. Oherwydd y rhwystrau corfforol ac economaidd sy'n ein hwynebu nawr oherwydd goresgyniad Israel - ac yn enwedig y ''checkpoints'' - rydym yn cynhyrchu llai na hanner y swm hwnnw heddiw.<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Nablus' olive oil soap: a Palestinian tradition lives on|last=Michael Phillips|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (IMEU)|date=March 11, 2008|access-date=2008-03-27|url=http://imeu.org/news/article008132.shtml}}</ref></blockquote>Yn ôl Swyddfa’r Cenhedloedd Unedig ar gyfer Cydlynu Materion Dyngarol, mae’r ''checkpoints'' a’r rhwystrau ffordd a sefydlwyd gan byddin Israel ledled y [[Y Lan Orllewinol|Lan Orllewinol]] wedi creu problemau enfawr wrth gludo cyflenwadau a deunydd i’r ffatrïoedd ac oddi yno yn ogystal â’i gwneud yn anodd i weithwyr fynd o'r ffatrïoedd ac o'r cartrefi i'r ffatrïoedd.<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Nablus' olive oil soap: a Palestinian tradition lives on|last=Michael Phillips|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (IMEU)|date=March 11, 2008|access-date=2008-03-27|url=http://imeu.org/news/article008132.shtml}}</ref> Fodd bynnag, mae sebon Nabulsi yn dal i gael ei werthu'n eang yn Nablus a'r Lan Orllewinol. Caiff hefyd ei allforio i [[Gwlad Iorddonen|ddinasoedd yr Iorddonen]], [[Coweit|Kuwait]], ac dinasoedd Arabaidd yn Israel, fel [[Nasareth (Galilea)|Nasareth]].<ref name="IMEU" /><ref name="Ahram">{{Cite web|title=Simple Pleasures|url=http://weekly.ahram.org.eg/2000/485/feat1.htm|publisher=[[Al-Ahram Weekly]]|date=8–14 June 2000|access-date=2008-03-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080521020247/http://weekly.ahram.org.eg/2000/485/feat1.htm|archivedate=21 May 2008}}</ref>

Caiff y diwydiant [[sebon]] ei ystyried yn agwedd bwysig ar dreftadaeth ddiwylliannol Nablus, lle mae cadwraeth y diwydiant gwneud sebon wedi bod yn ganolbwynt i sawl prosiect lleol, gan gynnwys adfer a throsi hen ffatri sebon Arafat yn Ganolfan Cyfoethogi Treftadaeth Ddiwylliannol. Mae gan y ganolfan gyfleusterau ymchwil ac arddangos ac mae'n cynnwys ffatri sebon fodel fach sy'n gwneud sebon Nabulsi gan ddefnyddio dulliau traddodiadol. Mae Project Hope a sefydliadau anllywodraethol lleol eraill yn marchnata'r sebon yn y [[Y Gorllewin|Gorllewin]] i godi arian ar gyfer eu prosiectau cymunedol eraill.<ref name="IMEU">{{Cite web|title=Nablus' olive oil soap: a Palestinian tradition lives on|last=Michael Phillips|publisher=[[Institute for Middle East Understanding]] (IMEU)|date=March 11, 2008|access-date=2008-03-27|url=http://imeu.org/news/article008132.shtml}}</ref>

Mae'r cynnyrch gorffenedig o liw ifori ac nid oes ganddo lawer o arogl. Ni ddefnyddir persawr byth mewn sebon Nabulsi. Cyn gadael y [[ffatri]], mae'r ciwbiau unigol sydd i'w gwerthu'n lleol yn cael eu lapio â llaw mewn papur sydd wedi'i gwyro ar un ochr. Mae ciwbiau sydd i fod i gael eu hallforio yn cael eu gadael heb eu lapio ac fel arfer yn cael eu hanfon mewn sachau stiff i'w hamddiffyn rhag difrod.<ref name="Shakaa">{{Cite web|title=Natural ... Traditional ... Chunky!|last=Rawan Shakaa|date=March 2007|url=http://www.thisweekinpalestine.com/details.php?id=2078&ed=138&edid=138|publisher=This Week in Palestine|access-date=2008-03-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140407080859/http://www.thisweekinpalestine.com/details.php?id=2078&ed=138&edid=138|archivedate=2014-04-07}}</ref>