Mosg Ibn Uthman: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Lleolwyd Mosg Ibn Uthman ar Heol Suq ("Stryd y Bazaar") yn Chwarter Turukman yn ardal de-ddwyreiniol [[Shuja'iyya|Shuja'iyya yn]] [[Dinas Gaza|Ninas Gaza]]. Mae Marchnad fawr Shuja'iyya ar draws yr adeilad. Saif y mosg yn is na lefel y stryd.<ref name="Shahin, 2005, p. 437">Shahin, 2005, p. 437.</ref><ref name="MWNF">Sadeq, Mu'en. [http://www.explorewithmwnf.net/monument.php?cn=pa&location=38&th=1&mid=825 Mosque of Shihab al-Din Ibn ‘Uthman] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304072806/http://www.explorewithmwnf.net/monument.php?cn=pa&location=38&th=1&mid=825 |date=2016-03-04 }}. Excerpt of Pilgrimage, Sciences and Sufism: Islamic Art in the West Bank and Gaza published by Museum With No Frontiers (MWNF). 2004.</ref> The large Shuja'iyya Market is located across the building. The mosque lies below street level.<ref> name="Shahin, 2005, p. 437.<"/ref>

Yn 1394-95 neilltuodd Emir Arzamak warged marchnad Shuja'iyya, pedair siop sy'n ffinio â [[Mosg Ibn Marwan]] a'i breswylfa yn Gaza i ''waqf'' ("gwaddol neu dreth crefyddol") a gyfranodd i gynnal mosg Ibn Uthman. Dyrannwyd refeniw arall o'r ''waqf'' hwn i [[Madrasa|fadrasa]] (" ysgol gyfraith Islamaidd "), ''kuttab'' ("ysgol elfennol bechgyn"), ''sabil'' ("ffynnon gyhoeddus") a'r ganolfan dosbarthu bara Arzamak a sefydlwyd ar yr un pryd. <ref>Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA136 136]</ref>

Ni osodwyd cydrannau cychwynnol y mosg (gan gynnwys ei [[Talwyneb|ffasâd]] gorllewinol â mynediad dwbl, yr ychydig ystafelloedd y tu ôl i'r ffasâd a'r [[meindwr]]) tan 1399-1400. Yn ôl un arysgrif yn y mosg, digwyddodd y cam adeiladu cyntaf hwn o dan adain yr Emir Aqbugha ibn al-Tulutumari. Fodd bynnag, oherwydd bod tymor Emir Aqbugha fel llywodraethwr Gaza wedi dod i ben cyn 1398, mae'n fwy tebygol bod gwaith adeiladu ar y mosg, neu ailadeiladu rhannau ohono, wedi cychwyn yn ystod ei dymor ond daeth i ben ar ôl ei ailbennu i [[Al-Karak|Karak]] ym 1399.<ref>Sharon, 2009, pp. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA142 142] -143</ref> Mae ail arysgrif yn rhoi'r clod i Emir Azdamur,<ref name="Sharon134">Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA134 134]</ref> cadfridog Swltan Barquq,<ref>Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA140 140]</ref> fel sylfaenydd y mosg ar 18 Ebrill 1398.<ref>Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA139 139]</ref>

Cafodd y mosg naill ai ei ddymchwel neu ei ddinistrio i raddau helaeth cyn [[1418]] yn ôl arysgrif a osodwyd uwchben y ''[[mihrab]]'' yn y cwrt. Comisiynodd y Swltan Mu'ayyad Shaykh yr ail gam yn y broses o adeiladu'r mosg ar 13 Medi 1418.<ref>Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA155 155]</ref> Adferwyd y mosg gwreiddiol a goruchwyliwyd y gwaith gan emir y Shaykh, sef Abu Bakr al-Yaghmuri, a gododd cwrt a portico a leolwyd o flaen wal y ''Qibla''. Priodolir maint a ffurf bensaernïol bresennol yr adeilad i waith Shaykh. <ref name="Sharon134">Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA134 134]</ref> Goruchwyliodd Emir Alam al-Din Sanjar y cam adeiladu olaf yn 1430-31. Roedd ganddo'r portreadau gogleddol a deheuol yn ogystal â'r prif ''mihrab'' a'i gromen wedi'i adeiladu. Gwnaed atgyweiriadau eraill hefyd.<ref name="MWNF" /><ref>Meyer, 1907, p. [https://archive.org/stream/historyofcityofg00meyeuoft#page/150/mode/1up 150]</ref>

Yn ôl yr ysgolhaig a'r hanesydd Mwslimaidd [[al-Sakhawi]], mae'r mosg hefyd yn feddrod un o lywodraethwyr byrhoedlog Gaza, sef Sa'd al-Din Yilkhuja al-Nasiri, a ddywedodd, "Fe'i claddwyd ym mosg Ibn Uthman, y tu allan i Gaza."<ref name="Sharon141">Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA141 141]</ref> Roedd Yilkhuja yn ''emir'' y [[Swltan]] Barquq ac yn ddiweddarach, Swltan Nasir al-Faraj, a ofynnodd am gael ei gladdu yn y mosg cyn iddo farw yn Gaza ym mis Awst 1446. Mae arysgrif dyddiedig 13 Chwefror 1450 yn coffáu archddyfarniad Sultan Jaqmaq sy'n dileu trethu halen wedi'i fewnforio yn Gaza wedi'i osod uwchben mynedfa'r mosg.<ref>Sharon, 2009, p. [https://books.google.com/books?id=P2LtyFVNJmcC&pg=PA165 165]</ref>