Ynni adnewyddadwy yng Nghymru: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Yn 2018, roedd 50% o'r defnydd o drydan yn adnewyddadwy, i fyny o 19% yn 2014. Gosododd Llywodraeth Cymru darged o 70% erbyn 2030.<ref name="Renewable energy progress in Wales">{{cite web |title=Renewable energy progress in Wales |url=https://www.regen.co.uk/project/renewable-energy-progress-in-wales/ |website=regen |publisher=regen |access-date=15 Medi 2021}}</ref> Yn 2019 Cymru oedd 5ed allforiwr mwyaf yn y byd o [[trydan|drydan]], (22.7 TWh), yn bennaf i [[Iwerddon]] a [[Lloegr]].<ref>{{cite web |last1=Donovan |first1=Owen |title=Wales' Fiscal Future – Public Finances within the UK & Independence |url=https://stateofwales.com/2020/03/wales-fiscal-future-public-finances-within-the-uk-independence/ |website=The State of Wales |publisher=The State of Wales |access-date=20 Ionawr 2021}}</ref><ref name="Nation Cymru">{{cite news |last1=Lloyd |first1=Dai |title=Wales is not a global anomaly – it can be independent just like every other nation |url=https://nation.cymru/opinion/wales-is-not-a-global-anomaly-it-can-be-independent-just-like-every-other-nation/ |access-date=13 Ionawr 2021 |publisher=Nation Cymru |date=14 Tachwedd 2020}}</ref> Mae'r sylfaen yr adnoddau naturiol ar gyfer ynni adnewyddadwy yn uchel yn ôl safonau Ewropeaidd, a'r ffynonellau craidd yw: gwynt, tonnau a llanw. Mae gan Gymru hanes hir o ynni adnewyddadwy: o'r tŷ cyntaf yng Ngogledd Cymru gyda goleuadau trydan wedi'u pweru gan ei gorsaf trydan-dŵr (neu 'heidro') ei hun (sef [[Plas Tan y Bwlch]] yn yr yr 1880au), cynhyrchu trydan heidro ar raddfa fawr yng ngwaith Llyn Stwlan yn 1963, i agoriad y [[Canolfan y Dechnoleg Amgen]] ym [[Machynlleth]] yn Nhachwedd 1973.

Polisi [[Llywodraeth Cymru]] yw cynyddu canran yr ynni adnewyddadwy yng Nghymru. Fel rhan o hyn, lansiwyd prosiectau fel ''Ffyniant i Bawb: Carbon Isel Cymru''. Mae Llywodraeth Cymru'n disgwyl i bob prosiect ynni newydd gynnwys elfen o berchnogaeth leol. Amcangyfrifir bod 825 MW o gapasiti ynni adnewyddadwy wedi'i osod mewn dwylo lleol yn 2019.<ref name="Energy Generation in Wales 2019"></ref> 'Ffyniant i Bawb' oedd dull y Llywodraeth o dorri allyriadau a chynyddu effeithlonrwydd er mwyn sicrhau y budd mwyaf i Gymru . Mae'n nodi 100 o bolisïau a chynigion sy'n lleihau allyriadau yn uniongyrchol er mwyn cefnogi twf yr economi carbon isel. Ers pasio Deddf yr Amgylchedd (Cymru), mae'r Llywodraeth wedi cael ei harwain gan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol i wynebu her newid yn yr hinsawdd. <ref name="Prosperity for All: A Low Carbon Wales">{{cite web |title=Prosperity for All: A Low Carbon Wales |url=https://gov.wales/sites/default/files/publications/2019-06/low-carbon-delivery-plan_1.pdf |publisher=Welsh Government |access-date=15 SMedi 2021}}</ref>

Roedd yn cynhyrchu oddeutu 27.9 TWh o drydan, yn defnyddio tua 14.7 TWh o drydan, ac yn allforio'r gwedddillgweddill am ddim. Golyga hyn bod Cymru'n allforio dwywaith cymaint o drydan nag y mae'n ei ddefnyddio. Daw dros 27% o'r trydan a gynhyrchir yng Nghymru o ffynonellau adnewyddadwy, gyda [[nwy]] ac [[olew]] yn cynhyrchu llawer o'r gweddill.<ref name="Prosperity for All: A Low Carbon Wales"></ref> Gorsaf bŵer Aberthaw oedd yr orsaf bŵer weithredol weithredol olaf yng Nghymru, gan gau ym Mawrth 2020. Ar hyn o bryd (2021) nid oes unrhyw orsafoedd pŵer niwclear yn gweithredu yng Nghymru. Yn 2019, roedd 56,860 o brosiectau trydan adnewyddadwy yng Nghymru, 1,076.<ref name="Energy Generation in Wales 2019"></ref>

Yn 2019 roedd 363 o brosiectau ynni dŵr yng Nghymru, gyda capasitichapasiti o 182MW; cynhyrchir dros 347 GWh yn flynyddol. Mae hanner y cyfanswm yn cael ei gynhyrchu gan y tri phrosiect mwyaf.<ref name="Prosperity for All: A Low Carbon Wales"></ref>{{Rp|17}}: Gwynedd sydd â'r nifer fwyaf o brosiectau ynni dŵr (144 yn 2019). Prosiect ynni dŵr mwyaf Cymru yw Gorsaf Bwer Rheidol, [[Ceredigion]], sydd â’r capasiti ynni dŵr mwyaf hefyd: ychydig o dan 71 MW gan 26 prosiect. Comisiynwyd Gorsaf Bwer Rheidol ym 1964 ac mae ganddi gapasiti o oddeutu 56 MW.<ref name="Visit Wales - Rheidiol">{{cite web |title=Rheidol Visitor Centre and Power Station |url=https://www.visitwales.com/attraction/historic-site/rheidol-visitor-centre-and-power-station-1890994 |website=Visit Wales |publisher=www.visitwales.com |access-date=16 Medi 2021}}</ref>

Mae tri phrosiect gwynt ar y môr yng Nghymru, pob un oddi ar arfordir y Gogledd, gyda chyfanswm capasiti o 726 MW (yn 2021). Mae gan [[Fferm wynt North Hoyle]] a [[Fferm wynt gwastadeddau'r Rhyl]] gapasiti cyfun o 150 MW. Comisiynwyd [] [Gwynt y Môr]] yn 2015 ac mae ganddi gapasiti o 576 MW o 160 o dyrbinau, a hwn yw'r pumed fferm wynt alltraeth fwyaf yn y byd.<ref>{{Cite web |url=http://www.rwe.com/web/cms/en/1252456/rwe-innogy/sites/wind-offshore/in-operation/gwynt-y-mr/tech-and-spec/ |title=Archived copy |access-date=18 Chwefror 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160113015542/http://www.rwe.com/web/cms/en/1252456/rwe-innogy/sites/wind-offshore/in-operation/gwynt-y-mr/tech-and-spec/ |archive-date=13 Ionawr 2016 |url-status=live }}</ref>

Yn 2019 cyfanswm y capasiti ynni o ddefnyddio pympiau gwres ffynhonnell aer (''water source heat pumps''), daear a dŵr yng Nghymru oedd 86 MW o 7,817 o brosiectau.<ref name="Energy Generation in Wales 2019"></ref> Roedd y mwyafrif o'r rhain mewn tai domestig, ac roedd tua 80% yn bympiau gwres ffynhonnell aer, gan eu bod yn rhatach i'w prynnuprynu.