Wicipedia

Ynni adnewyddadwy yng Nghymru: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
→‎Pympiau gwres: dileu geiriau Saesneg oedd yn drysu (cyfeiriad at "water" ar ôl dweud "aer" yn Gymraeg)
B ŵ
Llinell 2:
Yn 2018, roedd 50% o'r defnydd o drydan yn adnewyddadwy, i fyny o 19% yn 2014. Gosododd Llywodraeth Cymru darged o 70% erbyn 2030.<ref name="Renewable energy progress in Wales">{{cite web |title=Renewable energy progress in Wales |url=https://www.regen.co.uk/project/renewable-energy-progress-in-wales/ |website=regen |publisher=regen |access-date=15 Medi 2021}}</ref> Yn 2019 Cymru oedd 5ed allforiwr mwyaf yn y byd o [[trydan|drydan]], (22.7 TWh), yn bennaf i [[Iwerddon]] a [[Lloegr]].<ref>{{cite web |last1=Donovan |first1=Owen |title=Wales' Fiscal Future – Public Finances within the UK & Independence |url=https://stateofwales.com/2020/03/wales-fiscal-future-public-finances-within-the-uk-independence/ |website=The State of Wales |publisher=The State of Wales |access-date=20 Ionawr 2021}}</ref><ref name="Nation Cymru">{{cite news |last1=Lloyd |first1=Dai |title=Wales is not a global anomaly – it can be independent just like every other nation |url=https://nation.cymru/opinion/wales-is-not-a-global-anomaly-it-can-be-independent-just-like-every-other-nation/ |access-date=13 Ionawr 2021 |publisher=Nation Cymru |date=14 Tachwedd 2020}}</ref> Mae'r sylfaen yr adnoddau naturiol ar gyfer ynni adnewyddadwy yn uchel yn ôl safonau Ewropeaidd, a'r ffynonellau craidd yw: gwynt, tonnau a llanw. Mae gan Gymru hanes hir o ynni adnewyddadwy: o'r tŷ cyntaf yng Ngogledd Cymru gyda goleuadau trydan wedi'u pweru gan ei gorsaf trydan-dŵr (neu 'heidro') ei hun (sef [[Plas Tan y Bwlch]] yn yr 1880au), cynhyrchu trydan heidro ar raddfa fawr yng ngwaith Llyn Stwlan yn 1963, i agoriad y [[Canolfan y Dechnoleg Amgen]] ym [[Machynlleth]] yn Nhachwedd 1973.
 
Yn Ebrill 2019, cyhoeddodd [[Llywodraeth Cymru]] Argyfwng Hinsawdd, <ref name="Cadw - Adapting">{{cite web |title=Adapting to Climate Change |url=https://cadw.gov.wales/advice-support/climate-change/adapting-to-climate-change |website=Cadw |publisher=Cadw |access-date=16 September 2021}}</ref> ​ac yna ar 1 Mai daeth y [[Senedd Cymru|Senedd]] y senedd gyntaf yn y byd i basio penderfyniad Brys Hinsawdd.<ref name="ITV Consumer Limited">{{cite news |title=Wales' first ever climate change conference set to take place in Cardiff |url=https://www.itv.com/news/wales/2019-10-16/wales-first-ever-climate-change-conference-set-to-take-place-in-cardiff |access-date=16 September 2021 |agency=ITV News |publisher=ITV Consumer Limited |date=16 October 2019}}</ref>
 
==Polisi'r llywodraeth==
Polisi [[Llywodraeth Cymru]] yw cynyddu canran yr ynni adnewyddadwy yng Nghymru. Fel rhan o hyn, lansiwyd prosiectau fel ''Ffyniant i Bawb: Carbon Isel Cymru''. Mae Llywodraeth Cymru'n disgwyl i bob prosiect ynni newydd gynnwys elfen o berchnogaeth leol. Amcangyfrifir bod 825 MW o gapasiti ynni adnewyddadwy wedi'i osod mewn dwylo lleol yn 2019.<ref name="Energy Generation in Wales 2019"></ref> 'Ffyniant i Bawb' oedd dull y Llywodraeth o dorri allyriadau a chynyddu effeithlonrwydd er mwyn sicrhau y budd mwyaf i Gymru. Mae'n nodi 100 o bolisïau a chynigion sy'n lleihau allyriadau yn uniongyrchol er mwyn cefnogi twf yr economi carbon isel. Ers pasio Deddf yr Amgylchedd (Cymru), mae'r Llywodraeth wedi cael ei harwain gan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol i wynebu her newid yn yr hinsawdd. <ref name="Prosperity for All: A Low Carbon Wales">{{cite web |title=Prosperity for All: A Low Carbon Wales |url=https://gov.wales/sites/default/files/publications/2019-06/low-carbon-delivery-plan_1.pdf |publisher=Welsh Government |access-date=15 SMedi 2021}}</ref>
 
Yn 2019 hefyd cynhyrchwyd y trydan cyntaf gan yr ail fferm-wynt tir fwyaf yng Nghymru, y fferm-wynt 27-tyrbin yng [[Coedwig Clocaenog|Nghoedwig Clocaenog]], ar ystâd coetir Llywodraeth Cymru.
Llinell 26:
 
===Ynni dŵr===
[[Delwedd:Ffestiniogpowerstation.jpg|bawd|Pwerdy HydroTrydan Dŵr Ffestiniog]]
[[Delwedd:Dolgarrog power station.jpg|bawd|Pwerdy hydrotrydan dŵr Dolgarrog]]
Rhestr o orsafoedd ynni dŵr:
 
Llinell 34:
! Enw!! Safle !! Cyfesurynnau !! Allbwn !! Nodiadau
|-
|[[Cwm Dyli|Gorsaf BwerBŵer Cwm Dyli]]<ref name=":0">{{Cite book|last=Garrett|first=Frederick C. (ed)|title=Garcke's Manual of Electricity Supply vol.56|publisher=Electrical Press|year=1959|location=London|pages=A-26 to A-110}}</ref>
|[[Gwynedd]]
|
|10 MW
|comisiynwydrhoddwyd ynar waith ym 1906
|-
| [[Gorsaf Bwer Dinorwig|Gorsaf Bŵer Dinorwig]] || [[Gwynedd]] || {{coord|53|7|7|N|4|6|50|W|name=Dinorwig Power Station}} || 1728 MW || storfa bwmp
|-
| [[Dolgarrog|Gorsaf BwerBŵer Dolgarrog]]|| [[Conwy (sir)]] ||53°11'28"N 3°50'33"W
|28 MW
|comisiynwyd yn 1907; gweithredu yn 2020
|-
|[[Dolgellau|Gorsaf BwerBŵer Dolgellau]]
|[[Dolgellau]]
|
|148&nbsp;kW
|hydrotrydan dŵr + olew injan
|-
| [[Ffestiniog|Gorsaf BwerBŵer Ffestiniog]] || [[Gwynedd]] || {{coord|52|58|51|N|3|58|8|W|name=Ffestiniog Power Station}} || 360 MW || storfa bwmp
|-
|[[Machynlleth|Gorsaf BwerBŵer Machynlleth]]
|Powys
|
|250&nbsp;kW
|hydrotrydan dŵr + injan olew<ref name=":0" />
|-
|[[Maentwrog|Gorsaf BwerBŵer Maentwrog]]<ref name=":0" />
|[[Gwynedd]]
|52°56'10"N 4°00'15"W
|30 MW
|commissionedrhoddwyd ar waith ym 1928, adferwyd 1988-92
|-
| [[Rheidol|Gorsaf BwerBŵer Rheidiol]] || [[Ceredigion]] || {{coord|52|23|46|N|3|54|00|W|name=Rheidol Power Station}} || 49 MW ||
|-
| [[Abertawe|Bae Abertawe]] || [[Abertawe]] || {{coord|51|36|58|N|3|55|44|W|name=Swansea Bay barrage}} || ||
|-
|[[Tywyn|Gorsaf BwerBŵer Tywyn]]<ref name=":0" />
|[[Tywyn]]
|
|950&nbsp;kW
|trydan dŵr + injan olew
|hydro + oil engine
|-
|[[Radur|Gorsaf BwerBŵer Radur]]
|[[Caerdydd]]
|51°31'9.79"N 3°15'13.50"W
|394&nbsp;kW
|HydroTrydan dŵr (tyrbein sgriw)
|-
|}
 
Yn 2019 roedd 363 o brosiectau ynni dŵr yng Nghymru, gyda chapasiti o 182MW; cynhyrchir dros 347 GWh yn flynyddol. Mae hanner y cyfanswm yn cael ei gynhyrchu gan y tri phrosiect mwyaf.<ref name="Prosperity for All: A Low Carbon Wales"></ref>{{Rp|17}} Gwynedd sydd â'r nifer fwyaf o brosiectau ynni dŵr (144 yn 2019). Prosiect ynni dŵr mwyaf Cymru yw Gorsaf BwerBŵer Rheidol, [[Ceredigion]], sydd â’r capasiti ynni dŵr mwyaf hefyd: ychydig o dan 71 MW gan 26 prosiect. Comisiynwyd Gorsaf BwerBŵer Rheidol ym 1964 ac mae ganddi gapasiti o oddeutu 56 MW.<ref name="Visit Wales - Rheidiol">{{cite web |title=Rheidol Visitor Centre and Power Station |url=https://www.visitwales.com/attraction/historic-site/rheidol-visitor-centre-and-power-station-1890994 |website=Visit Wales |publisher=www.visitwales.com |access-date=16 Medi 2021}}</ref>
 
===Ynni gwynt===
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Ynni_adnewyddadwy_yng_Nghymru"