Ongl: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

 

== Adnabod onglau ==

Mewn [[Mynegiad (mathemateg)|mynegiadau mathemategol]], mae'n gyffredin defnyddio [[Yr wyddor Roeg|llythrennau Groeg]] (<var>α</var>, <var>β</var>, <var>γ</var>, <var>θ</var>, <var>φ</var>&nbsp;.&nbsp;.&nbsp;) fel [[Newidyn|newidynnau]] sy'n dynodi maint ongl (er mwyn osgoi dryswch â'i ystyr arall, {{math|[[Pi|π]]}} at y diben hwn). Defnyddir hefyd y llythrennau bach Rhufeinig (''a'' ,&nbsp;''b'' ,&nbsp;''c''.&nbsp;.&nbsp;.&nbsp;) hefyd yn cael eu defnyddio, a llythrennau Rhufeinig bras wrth drafod [[Polygon|polygonau]]. Gweler y ffigurau yn yr erthygl hon am enghreifftiau.

 

 

=== Parau o onglau cywerth ===

 

* Dywedir bod onglau sydd â'r un mesur (hy yr un maint) yn ''gyfartal,'' yn ''hafal'' neu'n ''[[Cyfathiant|gyfath]]''. Diffinnir ongl yn ôl ei fesur ac nid yw'n dibynnu ar hyd ochrau'r ongl (ee mae pob ''[[ongl sgwâr]]'' yn hafal o ran mesur).

:* Mae hafaliadau sy'n cael eu hychwanegu at hafaliaid yn gyfartal.

:* Mae hafaliadau a dynnwyd o hafal yn gyfartal.

 

* Talfyrrir o''nglau cyfagos'', yn aml ''fel adj. ∠s,'' ac mae'r onglau yn onglau sy'n rhannu fertig ac ymyl cyffredin ond nad ydyn nhw'n rhannu unrhyw bwyntiau mewnol. Mewn geiriau eraill, maent yn onglau sydd ochr yn ochr, neu'n gyfagos, yn rhannu "braich". Mae onglau cyfagos sy'n cyfateb i ongl sgwâr, ongl syth, neu ongl lawn yn arbennig ac fe'u gelwir yn ''onglau cyflenwol'', ''atodol'' ac ''esboniadol'' yn y drefn honno.

 

* Dwy ongl sy'n cyfateb i ongl syth ({{sfrac|2}} tro, 180°, neu radianau {{math|π}}) yn cael eu galw'n ''onglau atodol.'' <ref>{{Cite web|title=Supplementary Angles|url=https://www.mathsisfun.com/geometry/supplementary-angles.html|access-date=2020-08-17|website=www.mathsisfun.com}}</ref>

* Mae dwy ongl sy'n creu ongl gyflawn (1 tro llawn, 360°, neu 2{{math|π}} radian) yn cael eu galw'n ''onglau explementary'' neu ''onglau cyfun.''

*: Gelwir y gwahaniaeth rhwng ongl ac ongl gyflawn yn ''esboniad'' o'r ongl neu ''gyfuniad'' yr ongl.

 

=== Onglau sy'n gysylltiedig â pholygon ===

 

* Gelwir ongl sy'n rhan o [[Polygon|bolygon syml]] yn ''ongl fewnol'' os yw'n gorwedd y tu mewn i'r polygon syml hwnnw. Mae gan [[Polygon ceugrwm|bolygon ceugrwm]] syml o leiaf un ongl fewnol sy'n ongl atgyrch.