Y gwahaniaeth rhwng diwygiadau o "Llenyddiaeth Hen Saesneg"

[[Llenyddiaeth]] a ysgrifennir yn [[Hen Saesneg]], y ffurf ar yr iaith [[Saesneg]] a fodolai yn y cyfnod o'r 5gganol y 7g i'r ddiwedd y 12g, yw '''llenyddiaeth Hen Saesneg''' neu '''lenyddiaeth Eingl-Sacsoneg'''. Dyma oesoedd yr [[Eingl-Sacsoniaid]] yn [[hanes Lloegr]], rhwng dyfodiad y llwythau Germanaidd o'r Cyfandir i dde-ddwyrain [[Prydain Fawr]] yn y 5g a'r 6g a gorchfygiad Lloegr gan [[y Normaniaid]] ym 1066. Ymddengys testunau Hen Saesneg ar sawl ffurf a genre, gan gynnwys yr [[arwrgerdd]], [[bucheddau'r saint]], [[pregeth]]au, trosiadau o'r [[Beibl]], cyfreithiau, croniclau, a dychmygion a damhegion. Mae rhyw 400 o [[llawysgrif|lawysgrifau]] wedi eu cadw o'r cyfnod hwn, corff sylweddol o lenyddiaeth o'r [[Oesoedd Canol Cynnar]]. Maent yn dystiolaeth bwysig o ddatblygiad cynnar yr iaith Saesneg, [[hanes traddodiadol]] Lloegr, ac [[ethnogenesis]] y [[Saeson]].

Nid oes ffynonellau gwreiddiol o farddoniaeth yr [[Eingl-Sacsoniaid]], o oresgyniadau'r 5g hyd at eu [[Cristnogaeth|cristioneiddio]] yn y 7g, yn goroesi. Dyddia'r cerddi cynharaf yn yr Hen Saesneg o ail hanner y 7g, a dyma'r [[mawlgan|fawlgan]] ''Widstith'' ac ''Emyn Cædmon''. Penillion cyflythrennol yw'r rhain, a gwaith y mynach [[Cædmon]] o [[Northymbria]] yw'r enghraifft gyntaf o farddoniaeth dduwiolfrydig Gristnogol yn llenyddiaeth y Saeson. Mae'n debyg taw ''The Dream of the Rood'' yw'r gerdd ddefosiynol wychaf yn nhraddodiad yr Eingl-Sacsoniaid.

Dethlir buddugoliaethau a dewrder brenhinoedd a rhyfelwyr mewn [[arwrgerdd]]iarwrgerddi'r Eingl-Sacsoniaid. Yr arwrgerdd hiraf ac enwocaf o'r cyfnod yw ''[[Beowulf]]'', sy'n traddodi campau'r prif gymeriad a'i frwydr yn erbyn yr anghenfil Grendel. Cyfuniad o straeon paganaidd Gogledd Ewrop a themâu Cristnogol yw ''Beowulf'', sy'n dyddio o'r 8g.

Trosiadau o destunau [[Lladin]] oedd yr enghreifftiau cyntaf o [[rhyddiaith|ryddiaith]] Hen Saesneg, a gyfieithesidgyfieithasid i iaith yr Eingl-Sacsoniaid ar gais y Brenin [[Alffred Fawr]] yn niwedd y 9g. Gweithiau [[didactig]], defosiynol, a hanesyddol ydy'r rhan fwyaf o'r rhyddiaith hon. Mae'n debyg taw'r gwaith pwysicaf ydy [[Cronicl yr Eingl-Sacsoniaid]], casgliad o [[brut|frutiau]] am oesoedd y brenhinoedd Sacsonaidd a gafodd ei ychwanegu ato o'r 9g i'r 12g. Dau o ryddieithwyr Hen Saesneg y mae eu henwau yn hysbys oedd Ælfric, Abad Eynsham (tua 955–1010), a Wulfstan, Archesgob Efrog (bu farw 1023), sy'n nodedig am eu pregethau sy'n gosod sail i [[homileteg]] ganoloesol yr iaith Saesneg.