Iaith naturiol nad yw’n rhannu tarddiad hysbys ag unrhyw iaith fyw arall yw '''unigyn iaith arunig'''<ref>{{Cite web|url=http://termau.cymru/#iaith%20arunig|title=Porth Termau Cenedlaethol Cymru}}</ref>. Mae’r [[Basgeg|iaith Fasgeg]] yn un enghraifft, gydag eraill megis [[Ainŵeg]] yn [[Hokkaidō]], [[Bwrwsiasgeg|Bwrwshasceg]] ynym [[Pakistan|Mhakistan]], ac iaith y [[Mapuche]].
Ymhlith unigynnauieithoedd iaitharunig heddiw, nid pob un sydd wedi bod felly erioed; mae rhai blelle mae pob iaith sy’n perthyn wedi darfod. Enghraifft yw’r iaith [[Pirahã]], disgynnydd olaf yr ieithoedd Mura. Mae eraill, megis Basgeg, blelle nad oes tystiolaeth hanesyddol o ieithoedd sy’n perthyn chwaith.
