Llyngyren gron: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
ehangu
Tagiau: Golygiad cod 2017
manion
Tagiau: Golygiad cod 2017
Llinell 20:
}}
 
[[Anifail|Anifeiliaid]] [[infertebrat|di-asgwrn-cefn]] o'r [[ffylwm]] '''Nematoda''' yw '''llyngyr crynioncrwn''' (unigol: '''llyngyren gron'''). Mae tua 20,000 o [[rhywogaeth|rywogaethau]] sy'n niferus iawn mewn moroedd, dŵr croyw ac ar dir. Mae llawer o lyngyr crynion yn [[parasit|barasitig]].
Gelwir y [[ffylwm]] Nematoda hefyd yn Nemathelminthes,<ref>[http://plpnemweb.ucdavis.edu/nemaplex/General/animpara.htm Classification of Animal Parasites]</ref><ref name="Garcia">{{Cite journal|last=Garcia|first=Lynne|title=Classification of Human Parasites, Vectors, and Similar Organisms|journal=Clinical Infectious Diseases|publisher=Department of Pathology and Laboratory Medicine, UCLA Medical Center|location=Los Angeles, California|date=October 29, 1999|volume=29|issue=4|pages=734–6|doi=10.1086/520425|pmid=10589879}}</ref> gyda nematodau planhigion-parasitig a elwir hefyd yn '''llyngyr llysiau'''.<ref>{{Cite web|last=Hay|first=Frank|title=Nematodes - the good, the bad and the ugly.|url=https://www.apsnet.org/edcenter/resources/archive/NewsViews/Pages/Nematodes.aspx|website=APS News & Views|publisher=American Phytopathological Society|access-date=28 November 2020}}</ref>
 
Mae'r Llyngyren gron yn gyfystyr â'r [[ffylwm]] '''Nematoda''' (a elwir hefyd yn Nemathelminthes),<ref>[http://plpnemweb.ucdavis.edu/nemaplex/General/animpara.htm Classification of Animal Parasites]</ref><ref name="Garcia">{{Cite journal|last=Garcia|first=Lynne|title=Classification of Human Parasites, Vectors, and Similar Organisms|journal=Clinical Infectious Diseases|publisher=Department of Pathology and Laboratory Medicine, UCLA Medical Center|location=Los Angeles, California|date=October 29, 1999|volume=29|issue=4|pages=734–6|doi=10.1086/520425|pmid=10589879}}</ref> gyda nematodau planhigion-parasitig a elwir hefyd yn llyngyr llysiau.<ref>{{Cite web|last=Hay|first=Frank|title=Nematodes - the good, the bad and the ugly.|url=https://www.apsnet.org/edcenter/resources/archive/NewsViews/Pages/Nematodes.aspx|website=APS News & Views|publisher=American Phytopathological Society|access-date=28 November 2020}}</ref> Maent yn ffylwm o anifeiliaid amrywiol sy'n byw mewn ystod eang o gynefinoedd. O ran tacson, maent yn cael eu dosbarthu ynghyd â [[Pryf|phryfaid]] ac anifeiliaid eraill sy'n bwrw croen yn y cytras Ecdysozoa, ac yn wahanol i [[Llyngyren ledog|llyngyr lledog]], mae ganddynt [[Treulio bwyd|systemau treulio]] tiwbaidd, gydag agoriad ar y ddau ben. Fel [[Arafsymudwr|tardigrades]] (yr Arafsymudwr), mae ganddynt lai o enynnau Hox, ond mae eu chwaer ffylwm, Nematomorpha wedi cadw genoteip Hox protostom hynafol, sy'n dangos bod y gostyngiad yma wedi digwydd o fewn y ffylwm nematod.<ref>{{Cite journal|doi=10.3390/jdb7040019|title=How Weird is the Worm? Evolution of the Developmental Gene Toolkit in Caenorhabditis elegans|year=2019|last=Baker|first=Emily A.|last2=Woollard|first2=Alison|journal=Journal of Developmental Biology|volume=7|issue=4|page=19|pmid=31569401|pmc=6956190}}</ref>
 
Gall fod yn anodd gwahaniaethu rhwng [[Rhywogaeth|rhywogaethau]] nematod a'i gilydd. O ganlyniad, mae amcangyfrifon o nifer y rhywogaethau nematodau a ddisgrifiwyd hyd yma yn amrywio fesul awdur a gall y nifer amrywio dros amser. Mae arolwg 2013 o fioamrywiaeth anifeiliaid a gyhoeddwyd yn y cyfnodolyn ''Zootaxa'' yn dros 25,000.<ref>{{Cite journal|last=Hodda|first=M|year=2011|title=Phylum Nematoda Cobb, 1932. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness|journal=Zootaxa|volume=3148|pages=63–95|doi=10.11646/zootaxa.3148.1.11}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Zhang|first=Z|year=2013|title=Animal biodiversity: An update of classification and diversity in 2013. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)|journal=Zootaxa|volume=3703|issue=1|pages=5–11|doi=10.11646/zootaxa.3703.1.3}}</ref> Mae amcangyfrifon o gyfanswm nifer y rhywogaethau sy'n bodoli yn fwy na hyn. Mae un papur academaidd nodedig, a gyhoeddwyd ym 1993, yn nodi y gall y nifer fod dros 1&nbsp;miliwn o rywogaethau o nematodau. Heriodd cyhoeddiad dilynol yr honiad hwn, gan amcangyfrif bod y ffigwr yn fwy na 40,000 o rywogaethau. Er bod yr amcangyfrifon uchaf (hyd at 100 miliwn o rywogaethau) wedi'u dibrisio ers hynny, mae amcangyfrifon a ategwyd gan gromliniau ''rarefaction'', ynghyd â'r defnydd o farcodio DNA a'r gydnabyddiaeth gynyddol o rywogaethau cryptig eang ymhlith nematodau, wedi gosod y ffigwr yn nes at 1 miliwn o rywogaethau.