Fersiwn yn ôl 14:28, 10 Mehefin 2022 golygu Torvalu4 (sgwrs \| cyfraniadau) 1,405 golygiad Dim crynodeb golygu ← Cymharer â'r fersiwn gynt		Fersiwn yn ôl 16:29, 10 Mehefin 2022 golygu dadwneud Torvalu4 (sgwrs \| cyfraniadau) 1,405 golygiad Dim crynodeb golygu Cymharer â'r fersiwn dilynol →
Llinell 18: }} [[Anifail\|Anifeiliaid]] [[fertebrat\|asgwrn-cefn]] y [[dŵr]] sydd â [[tagellau\|thagellau]], ac[[esgyll]], yncroen ~~byw~~cennog ~~mewn~~a ~~dŵr~~[[Calon\|chalon]] ddwy siambr yw '''pysgod'''. Mae tua 32,000 o rywogaethau ac fe'u dosberthir mewn sawl grŵp, megis [[pysgodyn esgyrnog\|pysgod esgyrnog]] (''Osteichthyes'') fel [[pennog]] neu [[eog]], [[Pysgodyn di-ên\|pysgod di-ên]] (''Agnatha''), er enghraifft [[lamprai\|lampreiod]], a [[Pysgodyn cartilagaidd\|physgod cartilagaidd]] (''Chondrichthyes'') fel [[morgi\|morgwn]] a [[morgath]]od. Y ffurf dorfol arnynt yw 'haig o bysgod'. Gall pysgod fyw mewn dŵr croyw (ffres) fel llyn, neu afon, neu mewn dŵr hallt (dŵr môr). Dydy [[pysgod cregyn]] ddim yn wir bysgod: mae'r grwp yma'n cynnwys [[molwsg\|molysgiaid]] a [[cramennog\|chramenogion]] sydd yn cael eu bwyta. Llinell 38: Daeth [[Tetrapod\|tetrapodau]] ([[Amffibiad\|amffibiaid]], [[Ymlusgiad\|ymlusgiaid]], [[Aderyn\|adar]] a [[Mamal\|mamaliaid]]) i'r amlwg o fewn pysgod llabedog, ac felly o ran [[cytras]], maent yn bysgod hefyd. Fodd bynnag, yn draddodiadol mae pysgod ('''pisces''' neu '''ichthyes''') yn cael eu rendro'n baraffyletig trwy eithrio'r tetrapodau, ac felly nid ydynt yn cael eu hystyried yn grŵp tacsonomig ffurfiol mewn bioleg systematig, oni bai ei fod yn cael ei ddefnyddio yn yr ystyr cytrasaidd, gan gynnwys tetrapodau,<ref>{{Cite web\|url=http://faculty.weber.edu/choagstrom/Zoology1120CH10.pdf\|title=Zoology}}</ref><ref>{{Cite journal\|last=Greene\|first=Harry W.\|date=1998-01-01\|title=We are primates and we are fish: Teaching monophyletic organismal biology\|journal=Integrative Biology: Issues, News, and Reviews\|language=en\|volume=1\|issue=3\|pages=108–111\|doi=10.1002/(sici)1520-6602(1998)1:3<108::aid-inbi5>3.0.co;2-t\|issn=1520-6602}}</ref> er fel arfer caiff y gair [[Fertebrat\|''fertebrat'']] ei ffafrio a'i ddefnyddio at y diben hwn (pysgod a thetrapodau) yn lle hynny. Ar ben hyn, mae [[Morfiligion\|morfilod]], er eu bod yn famaliaid, yn aml wedi cael eu hystyried yn bysgod gan wahanol ddiwylliannau ar wahanol gyfnodau. == ~~Etymology~~Geirdarddiad == Lluosog yw'r gair Cymraeg ''pysgod'' o'r ffurf unigol anarferedig ''pysg'' a fenthycwyd o'r [[Lladin]] ''piscis'', yn union fel y gwnaed gan yr ieithoedd Brythoneg eraill ([[Cernyweg]] ''pysk'', [[Llydaweg]] ''pesk''). Er hynny, cadwyd y gair [[Ieithoedd Celtaidd\|Celtaidd]] brodorol yn yr ieithoedd Goedeleg, e.e. [[Gwyddeleg]] ''iasc'', [[Gaeleg yr Alban]] ''iasg''. Mae'r gair am ''bysgod'' yn yn yr [[ieithoedd Germanaidd]] (Almaeneg: {{Lang\|de\|Fisch}}; Gothig: {{Lang\|got\|fisks}}) yn etifeddol yn tarddu o'r Proto-Germaneg, ac yn perthyn i'r [[Lladin]] {{Lang\|la\|piscis}} a'r Gelteg ([[Hen Wyddeleg]] {{Lang\|sga\|īasc}}; [[Hen Gymraeg]]: pysg; Hen Gernyweg: pisc; Llydaweg Cynnar: pesq). Er bod yr union wreiddyn yn anhysbys; mae rhai awdurdodau yn ail-greu [[Proto-Indo-Ewropeg\|gwreiddyn Proto-Indo-Ewropeaidd]] {{Lang\|ine-x-proto\|peysk-}} , wedi ei ardystio yn unig yn y [[Ieithoedd Celtaidd\|Celtaidd]], yr [[ieithoedd Italaidd]] a [[Ieithoedd Germanaidd\|Germanaidd]].<ref>''Digitales Wörterbuch der Deutschen Sprache'' [https://www.dwds.de/wb/Fisch ''s.v.'']</ref><ref>Winfred Philipp Lehmann, Helen-Jo J. Hewitt, Sigmund Feist, ''A Gothic etymological dictionary'', 1986, ''s.v.'' ''fisks'' p. 118</ref><ref>''[[Oxford English Dictionary]]'', 1st edition, [https://www.oed.com/view/Entry/70646 ''s.v.'']</ref><ref>[[Carl Darling Buck]], ''A Dictionary of Selected Synonyms in the Principal Indo-European Languages'', 1949, ''s.v.'', section 3.65, p. 184</ref> Fe'i defnyddiwyd yn gyntaf yn y Gymraeg yn y [[12fed ganrif\|12]]-[[13g]] yng ngwaith Elidir Sais: 'Y‘Y pum torth a'r pysg pasgaduriaeth gwyr...'’ (Gw. ''[[Geiriadur y Brifysgol]]'') Mae'r Gymraeg yn llawer mwy cywir na'r Saesneg o ran y defnydd o'r gair ~~pysgodyn neu~~ ''fish'', gan fod sawl defnydd anghywir yn y Saesneg, megis: ''crayfish'' (‘[[cimwch yr afon]])’ * ''cuttlefish'' ~~(môr-gyllell,neu~~ ‘[[ystifflog]])’ * ''jellyfish'' (‘[[slefren fôr]])’ * ''snailfish'' (‘[[malwen fôr]])’ * ''starfish'' (‘[[seren fôr]])’; sy'n dyst i'r Sais alw pob creadur dyfrol, bron, yn bysgodyn. Mewn rhai achosion, daeth rhai o’r camenwau hyn o hyd i’r Gymraeg, e.e. ''pysgod cregyn'', ''cragenbysgodyn'' ar ddelw’r Saesneg ''shellfish''. == Esblygiad ==

Pysgodyn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau