Y gwahaniaeth rhwng diwygiadau o "Rhun ap Maelgwn Gwynedd"

Rhun ap Maelgwn Gwynedd (golygu)

Diwygiad 00:50, 6 Mawrth 2007

Ychwanegwyd 258 beit ,  13 o flynyddoedd yn ôl
tacluso, ehangu fymryn
(categori)
(tacluso, ehangu fymryn)
Roedd '''Rhun ap Maelgwn Gwynedd''' ([[492]]? - [[582]]?), a adnabyddir hefyd fel '''Rhun ''Hir''''', yn frenin [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] o [[547]] hyd ei farwolaeth.
 
==Hanes==
Daeth Rhun yn frenin Gwynedd pan fu farw ei dad, Maelgwn Gwynedd, o bla y "fad felen" yn 547 (neu efallai 549). Nid oes llawer o wybodaeth ar gael amdano, heblaw yn llawysgrif fersiwn Gwynedd o gyfreithiau [[Hywel Dda]]. Yn ôl yr hanes yma yr oedd
Daeth Rhun yn frenin Gwynedd pan fu farw ei dad, [[Maelgwn Gwynedd]], o'r pla a elwir '[[Y Fad Felen]]' yn 547 (neu efallai [[549]]). Nid oes llawer o wybodaeth ar gael amdano, heblaw yn [[llawysgrif]]au fersiwn Gwynedd o [[Cyfraith Hywel Dda|gyfreithiau Hywel Dda]]. Yn ôl yr hanes yma yr oedd [[Elidyr Llydanwyn]], brenin [[Rheged]], yn briod aâ chwaer Rhun. Hawliodd Elidir orsedd Gwynedd, ond pan ymwelodd a'r deyrnas lladdwyd ef gan wyrwŷr [[Arfon]] yn Aber Meweddus, gerllar [[Clynnog]]. I ddial ei farwolaeth, ymosodwyd ar Wynedd gan ei ddau gefnder, [[Rhydderch Hael]] o [[Ystrad Clud]] a [[Clydno Eiddin]]. Dywedir i'w byddin hwy ddiffeithio Arfon, ac i ddial am hyn arweiniodd Rhun fyddin i'r gogledd[[Hen Ogledd]] cyn belled ag [[Afon Forth]].
 
Cysylltir Rhun â'r [[Caerau Rhufeinig Cymru|gaer Rufeinig]] [[Caerhun]] yn [[Dyffryn Conwy|Nyffryn Conwy]]. Pan fu farw dilynwyd ef gan ei fab [[Beli ap Rhun|Beli]].
Yr oedd Rhun, fel yr awgryma ei lysenw "Rhun Hir" yn ddyn mawr o gorffolaeth, ac ystyried ef y pennaf o'r brenhinoedd Cymreig cyfoes. Mae cyfeiriad ato yn y chwedl [[Breuddwyd Rhonabwy]]. Yn y chwedl yma mae'r [[Y Brenin Arthur|Brenin Arthur]] a'i gynghorwyr wedi derbyn cais gan eu gelyn Osla am gadoediad o chwech wythnos. Mae Arthur yn trafod hyn gyda'i gynghorwyr, yna maent i gyd yn mynd at ddyn mawr, tal sy'n eistedd ar wahan. Mae Rhonabwy yn holi'r rheswm am hyn, a dywedir wrtho mai Rhun ap Maelgwn Gwynedd ydyw, a bod yn rhaid i bawb ddod i geisio ei gyngor ef yn hytrach na bod ef yn mynd at eraill. Yn ôl un o'r [[Trioedd Cymreig]] yr oedd Rhun mor fawr nes bod rhaid cael offer arbennig i'w gael ar gefn ceffyl. Dilynwyd ef gan ei fab [[Beli ap Rhun|Beli]].▼
 
==Traddodiadau==
▲Yr oedd Rhun, fel yr awgryma ei lysenw "Rhun Hir" yn ddyn mawr o gorffolaeth, ac ystyried ef y pennaf o'r brenhinoedd Cymreig cyfoes. Mae cyfeiriad ato yn y chwedl ''[[Breuddwyd Rhonabwy]]''. Yn y chwedl yma mae'r [[Y Brenin Arthur|Brenin Arthur]] a'i gynghorwyr wedi derbyn cais gan eu gelyn Osla am gadoediad o chwech wythnos. Mae Arthur yn trafod hyn gyda'i gynghorwyr, yna maent i gyd yn mynd at ddyn mawr, tal sy'n eistedd ar wahanwahân. Mae Rhonabwy yn holi'r rheswm am hyn, a dywedir wrtho mai Rhun ap Maelgwn Gwynedd ydyw, a bod yn rhaid i bawb ddod i geisio ei gyngor ef yn hytrach na bod ef yn mynd at eraill. Yn ôl un o'r [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd Cymreig]] yr oedd Rhun mor fawr nes bod rhaid cael offer arbennig i'w gael ar gefn ceffyl. Dilynwyd ef gan ei fab [[Beli ap Rhun|Beli]].
 
==Cyfeiriadau==
*''Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940'' (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion).▼
 
*J.E. Lloyd (1911) ''A history of Wales from the earliest times to the Edwardian conquest'' (Longmans, Green & Co.)▼
▲''Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940'' (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion).
 
▲J.E. Lloyd (1911) ''A history of Wales from the earliest times to the Edwardian conquest'' (Longmans, Green & Co.)
 
{| border=2 align="center" cellpadding=5
[[Categori:Teyrnas Gwynedd]]
[[Categori:Hanes Cymru]]
[[Categori:Hanes traddodiadol Cymru]]
[[Category:Cymry enwog]]
 
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:MobileDiff/115776"