Rhywogaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
cyfieithu misoedd
Tagiau: Golygiad cod 2017
Dim crynodeb golygu
Tagiau: Golygiad cod 2017
Llinell 1:
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL | image = Delwedd:Dosbarthiad biolegolSystematics-of-treefrogs-of-the-Hypsiboas-calcaratus-and-Hypsiboas-fasciatus-species-complex-(Anura-ZooKeys-370-001-g009.svgjpg | caption = O fewn y grwp ''Hypsiboas calcaratus–fasciatus'' ceir o leiaf 6 rhywogaeth o froga. }}
{{dosbarthiad biolegol}}
Rheng [[tacson]] yw '''rhywogaeth''' (lluosog: ''rhywogaethau'') a ddefnyddir i [[dosbarthiad gwyddonol|ddosbarthu'n wyddonol]] [[organebau byw]] ([[anifail|anifeiliaid]], [[planhigyn|planhigion]] ayb). Mae hefyd yn cael ei ddefnyddio o fewn [[bywydeg]] ar gyfer ffosiliau ac organebau [[difodiant|a ddifodwyd]]. Ceir hefyd 'is-rywogaeth'. Mewn [[Bywydeg|bioleg]], diffinnir rhywogaeth yn aml fel y grŵp mwyaf o [[Organeb byw|organebau]] lle gall unrhyw ddau unigolyn [[atgenhedlu]] epil ffrwythlon, fel arferl trwy atgenhedlu rhywiol. Dyma'r uned ddosbarthu sylfaenol a rheng tacsonomig [[Organeb byw|organeb]], yn ogystal ag uned o [[Bioamrywiaeth|fioamrywiaeth]]. Mae ffyrdd eraill o ddiffinio rhywogaethau yn cynnwys eu caryoteip, dilyniant [[DNA]], morffoleg, ymddygiad, neu gilfach ecolegol. Yn ogystal, mae [[Paleontoleg|paleontolegwyr]] yn defnyddio'r cysyniad o gronorywogaeth gan na ellir archwilio atgenhedlu mewn [[Ffosil|ffosiliau]].
Llinell 55:
 
=== Cronosrywogaeth ===
Systematics-of-treefrogs-of-the-Hypsiboas-calcaratus-and-Hypsiboas-fasciatus-species-complex-(Anura-ZooKeys-370-001-g009.jpg
[[Delwedd:Chronospecies.svg|bawd| Diffinnir cronorywogaeth mewn un llinach (llinell solet) y mae ei [[Anatomeg gymharol|morffoleg]] yn newid gydag amser. Ar ryw adeg, mae [[Paleontoleg|paleontolegwyr]] yn barnu bod digon o newid wedi digwydd rhwng dwy rywogaeth (A a B).]]
Mewn [[paleontoleg]], gyda dim ond [[anatomeg gymharol]] (morffoleg) o [[Ffosil|ffosilau]] yn dystiolaeth, gellir cymhwyso'r cysyniad o gronorywogaeth. Yn ystod anagenesis (esblygiad, nid o reidrwydd yn cynnwys canghennu), mae paleontolegwyr yn ceisio nodi dilyniant o rywogaethau, pob un yn deillio o'r un sydd wedi diflannu'n llwyr o'r blaen trwy newid parhaus, araf a mwy neu lai unffurf. Mewn dilyniant amser o'r fath, mae paleontolegwyr yn asesu faint o newid sydd ei angen er mwyn i ffurf morffolegol wahanol gael ei hystyried yn rhywogaeth wahanol i'w hynafiaid.<ref>{{Cite web|title=Chronospecies|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095611471|publisher=Oxford Reference|access-date=12 Ionawr 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141001151656/http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095611471|archivedate=1 Hydref 2014}}</ref><ref>{{Cite web|last=Carr|first=Steven M.|title=Evolutionary species and chronospecies|url=https://www.mun.ca/biology/scarr/Evolutionary_vs_Chronospecies.html|publisher=Memorial University Newfoundland and Labrador|access-date=12 Ionawr 2018|date=2005|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310075417/http://www.mun.ca/biology/scarr/Evolutionary_vs_Chronospecies.html|archivedate=10 Mawrth 2016}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dzik|first=J.|year=1985|title=Typologic versus population concepts of chronospecies: implications for ammonite biostratigraphy|journal=Acta Palaeontologica Polonica|volume=30|issue=1–2|pages=71–92|url=https://www.app.pan.pl/archive/published/app30/app30-071.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170313080626/http://www.app.pan.pl/archive/published/app30/app30-071.pdf|archive-date=13 Mawrth 2017}}</ref><ref>{{Cite book|last=O'Brien|first=Michael J.|last2=Lyman|first2=R. Lee|title=Applying Evolutionary Archaeology: A Systematic Approach|url=https://books.google.com/books?id=IkAOBwAAQBAJ&pg=PA146|year=2007|publisher=Springer|isbn=978-0-306-47468-2|pages=146–149}}</ref>