Tanit: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
chwaneg
BDim crynodeb golygu
Llinell 1:
[[Delwedd:Tanit-Symbol.svg|200px|bawd|chwith|Symbol arferol y dduwies '''Tanit''']]
'''Tanit''' oedd [[duwies]] y [[lleuad]] ym [[mytholeg Ffeniciaidd]] a nawdd-dduwies dinas [[Carthage]] yng [[Gogledd Affrica|Ngogledd Affrica]]. Nid yw pawb yn cytuno ar wreiddiau a swyddogaeth Tanit, ond mae'n ymddangos ei bod yn perthyn i'r dduwies [[Astarte]] / [[Ishtar]] a addolid trwy'r [[Dwyrain Canol]], o'r [[Lefant]] i [[Mesopotamia|Fesopotamia]]. Un o'iganolfannau addoliad chanolfannauAstarte oedd Ffenicia, cartref gwreiddiol y [[Ffeniciaid]] (gogledd [[Israel]] a de [[Libanus]] heddiw). Pan ddaeth y Ffeniciaid i ogledd Affrica - gan ffoi o ddinas [[Tyros]] dan arweinyddiaeth [[Elissa]] yn ôl traddodiad - ddaethant â'r dduwies a duwiau FfeniciaidFfenicaidd eraill gyda nhw.
 
Yn Carthage roedd addoliad swyddogol Tanit yn ei gwneud yn gymar i [[Baal Hamnon]], duw'r haul a rhyfel. Roedd hi hefyd yn [[Mam-dduwies|fam-dduwies]], yn gofalu am esgor ar blant a'u magu ac yn gysylltiedig â ffrwythlondeb yn gyffredinol. Yn ôl awduron [[Rhufeiniaid|Rhufeinig]] cyfnod y [[Rhyfeloedd Pwnig]], a rhai [[Groeg yr Henfyd|Groegiaid hefyd]] hefyd, roedd y Carthageniaid yn aberthu plant iddi. Ond mae'r dystiolaeth yn dyddio o gyfnod o elyniaeth a chystadleuaeth mawr rhwng Carthage a'r ddau rym hynny; mai rhai yn derbyn y dystiolaeth tra bod eraill yn dadlau ei bod yn bropaganda gwleidyddol i bardduo Carthage. Cafwyd hyd i fynwent yn Carthage - y [[Tophet]] - gyda nifer o ''stelae'' er cof am blant a fu marw'n ifanc.
 
Symbol Tanit oedd sylfaen trionglaidd â llinell syth dros ei ben gyda chylch ar ben hynny. Weithiau mae dau ben y llinell wedi'u troi i fyny. Mae sawl esboniad posibl am symbolaeth gyfoethog 'Arwydd Tanit'. Gellid dadlau ei fod yn portreadu ffigwr benywaidd - Tanit fel mam-dduwies - ond mae'n awgrymu hefyd mynydd (y tir / y Ddaear) a lleuad lawn. Mae rhai pobl yn gweld dylanwad arwydd symbol yr [[ankh]] (Bywyd) o'r [[Hen Aifft]] yn ogystal.
 
Yn [[Tunisia]] heddiw mae arwydd Tanit i'w gweld ymhobman, o bacediarwydd brand y pacedi sigaret mwyaf poblogaidd yn y wlad i arwyddion, lluniau a hysbysebion o bob math. Mae rhai anthropolegwranthropolegwyr yn gweld parhad o addoliad Tanit - ar lefel symbolaidd o leiaf - mewn rhai [[llên gwerin|arferion a choelion gwerin]], gan gynnwys yr amiwlet [[khamsa]] poblogaiddsy'n boblogaidd gan ferched yn arbennig. Mae'r agwedd yma ar addoliad Tanit yn tanlinellu ei bod wedi tyfu'n dduwies frodorol, Affricanaidd - efallai trwy gael ei cymathu ag un neu ragor o dduwiesau [[Berberiaid|Berberaidd]] a fodolai eisoes. Un o'r defodau a gysylltir â'r dduwies heddiw yw'r arwyddion [[henna]] a baentir ar ddwylo merched ifainc, yn arbennig pan am briodi. Ceir nifer o ganeuon pbologaiddpoblogaidd yn ymweudymwneud â hi yn ogystal, sy'n cael eu canu gan merched a phlant i ofyn bendith y glaw: 'Y Fam TANbou' neu'r 'Fam TANgou' (ac ati) yw ei henw (dydi'r elfen 'Tan' ddim yn newid).
 
===Oriel===