Islwyn Ffowc Elis: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Delwedd:Islwyn_Ffowc_Elis.jpg|thumb|200px|Islwyn Ffowc Elis (Llais Llyfrau 1980–19821980–1982)]]

Nofelydd [[Cymry|Cymreig]] oedd '''Islwyn Ffowc Elis''' ([[17 Tachwedd]] [[1924]] &ndash;– [[22 Ionawr]] [[2004]]) yn bennaf, ond roedd hefyd yn fardd, yn llenor, yn weinidog yr efengyl, yn ddarlledwr, yn swyddog ac yn ymgeisydd dros Blaid Cymru, yn ddarlithydd, ac yn athro Cymraeg ail iaith. Derbyniodd ddisgrifiad ohono ef ei hunan fel ‘cyfathrebwr’ mewn cyfweliad teledu ar ‘Rhaglen Nia’.<ref>Llwyd t. 3</ref>

Cafodd ei eni yn [[Wrecsam]] a'i fagu yn [[Glynceiriog|Nglynceiriog]], pentref cwbl Gymraeg a Chymreig bryd hynny, tan ei fod yn bump oed, ac wedyn ar fferm y teulu, Aberwiel, ychydig tu allan i'r pentref a dwy filltir o ffin [[Lloegr]]. Priodolai Islwyn Ffowc Elis ei sêl dros feithrin y Gymru Gymraeg i’r ffaith y cawsai ei fagu mor agos i ffin Lloegr.<ref>’Y rhaid sydd arnaf’ yn ‘‘Fy Nghymru’’ (1961)</ref> Aeth i Ysgol Gynradd Nantyr cyn mynd i Ysgol Uwchradd [[Llangollen]] ac wedyn i [[Prifysgol Cymru, Bangor|Goleg Prifysgol Cymru, Bangor]]. Cofrestrodd fel gwrthwynebwr cydwybodol yn 1943, ar sail heddychiaeth Gristnogol.<ref>Chapman, ''Rhywfaint o Anfarwoldeb''</ref> Dechreuodd lenydda’n 12 oed yn ysgol Llangollen, gan gynhyrchu barddoniaeth, storïau a dramâu. Tra yng Ngholeg Bangor enillodd gadair Eisteddfod Lewis’s Lerpwl. Tra yn y coleg y dechreuodd berfformio a darlledu yng nghwmni ei gyd-fyfyrwyr, gan ysgrifennu caneuon a llunio rifiwiau.<ref>Llwyd tt. 33&ndash;3733–37</ref> Cyn mynd i'r weinidogaeth bu yng ngholegau diwinyddol [[Aberystwyth]] a [[Bangor]].

Bu’n weinidog gyda’r [[Methodistiaid Calfinaidd]] o [[1950]] hyd [[1956]], yn Llanfair Caereinion ac yna Niwbwrch. Tra’n weinidog enillodd y [[Medal Ryddiaith|Fedal Ryddiaith]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanrwst 1951|Eisteddfod Genedlaethol Llanrwst]], [[1951]], am gyfres o ysgrifau a gyhoeddwyd wedyn gan Wasg Gomer, yn y gyfrol ''[[Cyn Oeri'r Gwaed]]''. Cyhoeddwyd ei nofel gyntaf, ''[[Cysgod y Cryman]]'' yn 1953. Ar yr un pryd roedd yn magu anfodlonrwydd gyda chrefydd gyfundrefnol, fel y mae’n egluro yn ei ysgrifau 'Lludw’r weinidogaeth', ''Y Dysgedydd'' (1952) ac 'Y colledigion', 'Yr hen gyfundrefn annwyl', a 'Machlud a gwawr y fugeiliaeth', ''Y Drysorfa'' (1955). At hynny nid oedd yn gysurus yn ei waith.<ref>Llwyd tt. 45&ndash;5145–51</ref> Mewn cyfweliad yn ''Mabon 1(6)'' (1973) dywedodd:

Yr un sêl dros y Gymru Gymraeg a lywiau ei gynnyrch llenyddol a ysgogai ei waith dros [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]]. Bu’n ymgeisydd seneddol ym Maldwyn ym [[1962]] a [[1964]]. Ef oedd swyddog cyhoeddiadau Plaid Cymru adeg [[Is-etholiad Caerfyrddin, 1966]]. Ef oedd yn gyfrifol am lenyddiaeth a chyhoeddusrwydd Plaid Cymru, gan gynllunio strategaeth gyhoeddusrwydd ymwthgar i Blaid Cymru a ddefnyddiwyd am y tro cyntaf adeg ymgyrch Caerfyrddin.<ref>Llwyd tt. 72&ndash;8572–85</ref>

Yn ogystal â bod ei lenyddiaeth yn ysbrydoli eraill i fynd ati i lenydda bu hefyd yn hybu llenorion ifainc drwy ei waith fel athro. Bu’n athro ar gyrsiau ar gyfer darpar-awduron. Bu’n Ddarlithydd ac yna’n Uwch-ddarlithydd yn Adran y Gymraeg yng [[Coleg y Drindod, Caerfyrddin|Ngholeg y Drindod]], [[Caerfyrddin]] ([[1963]]&ndash;–[[1968]]) ac eto yng [[Prifysgol Cymru, Llanbedr Pont Steffan|Ngholeg Prifysgol Dewi Sant]], [[Llanbedr Pont Steffan]] ([[1975]]&ndash;–[[1990]]), lle bu hefyd yn Ddarllenydd er [[1984]]. Bu’n Gyfarwyddwr Cyfieithu a chynhyrchu i’r [[Cyngor Llyfrau Cymru|Cyngor Llyfrau Cymraeg]] o [[1968]]&ndash;–[[1971]]. Cyfrannodd hefyd at y gwaith o ddysgu Cymraeg fel ail iaith. Bu’n cynnal cyrsiau Cymraeg fel ail iaith yng Ngholeg Bangor o [[1959]]&ndash;–[[1963]]. Hefyd yn yr un cyfnod bu’n paratoi deunydd cyrsiau ar gyfer dysgwyr, ar gyfer y radio ac ar gyfer [[Coleg Harlech]] a’r National Extension College.<ref>Llwyd t. 68</ref>

[[CategoryCategori:Genedigaethau 1924]]

[[CategoryCategori:Marwolaethau 2004]]