Crwban: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B robot yn tynnu: nah:Āyotl (deleted) |
cyfuno |
||
Llinell 1:
{{Blwch tacson
| name = Crwban
| image = Florida Box Turtle Digon3 re-edited.jpg
| image_caption = [[Crwban cloriog Fflorida]]<br/>(''Terrapene carolina bauri'')
| image_width = 250px
| fossil_range = [[Triasig Diweddar]] – Diweddar, {{Fossil range|215|0}}
| taxon = Testudines
| parent_authority = Macartney, 1802
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], 1758 <ref>{{ITIS |id=173749 |taxon=Testudines}}</ref>
| range_map = World.distribution.testudines.1.png
| range_map_caption = Glas: [[môr-grwban|crwbanod y môr]]. Du: [[crwban tir|crwbanod y tir]].
| diversity_link = Rhestr o deuluoedd y Testudines
| diversity = 14 teulu gyda thua 300 rhywogaeth
'''Is-urdd''': [[Cryptodira]]<br />▼
| subdivision_ranks = [[Is-urdd]]au
| subdivision =
* [[Chelydridae]]
* [[Testudinidae]]
Llinell 23 ⟶ 26:
* [[Cheloniidae]]
* [[Dermochelyidae]]
* [[Chelidae]]
* [[Pelomedusidae]]
* [[Podocnemididae]]
}}
[[
▲[[ymlusgiad|Ymlusgiaid]] yw '''crwban''', sy'n enw gwrywaidd (lluosog: crwbanod) sy'n anifail sy'n perthyn i'r grŵp a elwir yn ''Testudines''. Ceir [[cragen]] o gwmpas ei gorff sydd wedi datblygu dros miliynnau o flynyddoedd allan o esgyrn rhan o'i [[asen]]nau. Mae rhai rhywogaethau'n byw ar dir ac mae rhai'n byw mewn dŵr croyw. Mae [[Crwban môr|crwbanod môr]] yn byw mewn dŵr hallt. [[Anifail gwaed oer]] yw'r rhan fwyaf ohonynt.
Ceir ffosiliau sy'n mynd yn ôl cymaint a 250 miliwn o flynyddoedd,<ref>{{cite web |url=http://www.enchantedlearning.com/subjects/dinosaurs/dinos/Archelon.shtml |title=Archelon-Enchanted Learning Software |publisher=Enchantedlearning.com |date= |accessdate=2009-03-14}}</ref> sy'n gwneud y crwban yn un o'r ymlusgiaid hynaf ar y Ddaear yn hŷn na [[crocodeil|chrocodeil]], [[neidr|nadroedd]] a [[madfall]]od. Mae rhai ohonynt yn brin iawn.
Fel gweddill y grŵp ''amniote'' ([[aderyn|adar]], [[deinosor]]iaid, ymlusgiaid a [[mamal]]iaid), mae nhw'n anadlu [[ocsigen]] o'r aer ac nid ydynt yn dodwy eu wyau mewn dŵr - er bod llawer iawn ohonynt yn byw ger y dŵr neu mewn dŵr. Mae'r crwbanod mwyaf i gyd yn byw mewn dŵr.
== Anatomi ==
Y crwban mwyaf yw'r [[môr-grwban lledraidd]]. Gall dyfu hyd at 200 [[centimetr|cm]], a gall bwyso hyd at 900 [[cilogram|kg]]. Er hynny, mae'r [[crwban padloper brych]] ddim ond yn tyfu hyd at 8 cm o hyd, ac mae'n pwyso tua 140 [[gram|gm]].
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
[[Categori:Ymlusgiaid]]
|