Brad y Llyfrau Gleision: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Lloffiwr (sgwrs | cyfraniadau) B gramadeg |
ehangu |
||
Llinell 3:
Adroddiad ar gyflwr [[addysg]] yng [[Cymru|Nghymru]] a gomisiynwyd gan senedd [[San Steffan]] oedd '''Brad y Llyfrau Gleision'''. Cyflwynwyd yr Adroddiad terfynnol yn haf 1847. Cyfeiria lliw y llyfrau at y clawr glas a roddwyd arnynt (lliw traddodiadol papurau swyddogol llywodraeth [[Y Deyrnas Unedig|Prydain]]). Mae'r enw ei hun yn fwysair ar [[Brad y Cyllyll Hirion|Frad y Cyllyll Hirion]], pan laddwyd nifer o bendefigion y [[Brythoniaid]] trwy ddichell y [[Saeson]], yn ôl traddodiad, wedi i [[Hengist]] wahodd [[Gwrtheyrn]] i'w wledd. Y bardd a gwladgarwr [[R.J. Derfel]] a fathodd yr enw.
Comisiynwyd yr Adroddiad yn dilyn cais [[William Williams]],
Yn dilyn dros degawd o anghydfod - terfysgoedd ym [[Merthyr Tudful|Merthyr]] 1831, y [[Mudiad y Siartwyr|Siartwyr]] yn [[Y Drenewydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]] yn 1839 a [[Merched Beca]] trwy gydol y ddegawd cyn 1846, roedd pryder cyffredin ymysg y Sefydliad ar y pryd am sefyllfa gymdeithasol a moesol y Cymry. Teimlai nifer mai'r [[Gymraeg]] a diffyg addysg ([[Saesneg]]) oedd gwraidd nifer o'r trafferthion. Meddai'r ''[[The Times|Times]]'' o [[Llundain|Lundain]] am y Gymraeg:
Bu'r adroddiad gan dri Eglwyswr o Sais na siaradai Gymraeg, yn ysgytwad i Gymry'r cyfnod gan iddo daflu amheuaeth ar eu moesoldeb ac am natur cyfrin a gwrthryfelgar yr iaith Gymraeg. Yr ymateb yma o 'frad' gan y Sefydliad Seisnig oedd y rheswm tu ôl i'r term 'Brad y Llyfrau Gleision' gael ei bathu.▼
:"''Its prevalence and the ignorance of English have excluded and even now exclude the Welsh people from the civilisation of their English neighbours. An Eisteddfod... is simply a foolish interference with the natural progress of civilisation and prosperity.''" <ref>Dyfynnir yn ''Aros Mae'', t. 262</ref>
▲Bu'r adroddiad gan dri [[Eglwys Loegr|Eglwyswr o Sais]] na siaradai Gymraeg, yn ysgytwad i Gymry'r cyfnod gan iddo daflu amheuaeth ar eu [[moesoldeb]] ac am natur
:"''The Welsh language is a vast drawback to Wales and a manifold barrier to the moral progress and commercial prosperity of the people.''" <ref>Dyfynnir yn ''Aros Mae'', t. 262</ref>
Mae'r Adroddiad yn adnodd hynod ddiddorol a gwerthfawr ar gyfer haneswyr cymdeithasol a lleol. Ond ei brif effaith a'i enwogrwydd oedd iddo greu adwaith seicolegol o waseidd-dra ymhlith y Cymry wrth iddynt geisio gwrth-brofi y sen ar eu moesoldeb a'u hiaith a achoswyd gan yr Adroddiad.
==Cyfeiriadau==
<references />
==Llyfryddiaeth==
| |||