|
[[Delwedd:Sgurr a'Choire Ghlais.jpg|250px|de|Crib gogledd-ddwyreiniol Sgurr a' Choire Ghlais yn ymestyn i'r cymylau; Marilyn a Munro.]]
Dyma '''restrau cydnabyddiedig o gopaongopäon''' [[gwledydd Prydain]] yngŷd â'u henwau a'u diffiniadau. Ceir nifer fawr o restrau neu ddosbarthiadau tebyg sy'n categoreiddio mynyddoedd mewn gwahanol ffyrdd megis uchder, amlygrwydd y copa neu gategoriau eraill. Mae llawer o gerddwyr yn ceisio cerdded i ben rhestr gyfan o gopaongopäon ac wedi creu cymdeithas o gerddwyr cyffelyb.
==Munros==
{{prif|Munro}}
[[Delwedd:Ben Nevis.jpg|bawd|Y Munro, [[Carn Dearg]] (1221 m), copa gogledd-orllewin [[Ben Nevis]], uwchben y cymylau.]]
Y rhestr cyntaf i gael ei chreu yng ngwledydd prydain oedd y [[Munro|Munros]]s a grewyd yn 1891 gan [[Syr Hugh Munro]], 4ydd Barwn (1856–1919). Galwodd bob copa dros 3000 [[troedfedd]] yn yr [[Alban]] yn "Funro" a chedwir rhestr gyfoes gan Glwb Mynydda'r Alban. Ceir 283 copa a ddiffinir fel "Munro" a 227 copa atodol. Yr enwocaf o'r math hwn ydy [[Ben Nevis]] sy'n 1,344 [[metr]] (4,409 tr).
==Yr Alban==
===Corbetts===
{{prif|Corbett}}
Copaoncopäon rhwng 2,500 a 3,000 (762.0 a 914.4 m) o droedfeddi ydy'r [[Corbett|Corbetts]]s, gydag uchder cymharol o dros 500 troedfedd (152.4 m). Lluniwyd y rhestr yn wreiddiol yn y 1920au gan John Rooke Corbett. Ceir 449 ohonyn nhw.
===Donalds===
[[Delwedd:Broad Law.jpg|bawd|Donald: [[Broad Law]], iseldir yr Alban, gan edrych tua'r copa.]]
Percy Donald a luniodd y rhestr o gopaongopäon dros 2,000 o droedfeddi (609.6 metr). Dim ond yn iseldiroedd yr Alban mae'r copaoncopäon hyn. Mae'r fformiwla sy'n eu diffinio'n eitha cymhleth; mae'n rhaid i'r bryncyn o'r math hwn gael amlgygrwydd o 30 m (98 tr). Ceir 140 Donalds: 89 ohonyn nhw'n fryniau a 51 yn gopaongopäon.
===Grahams===
Bryniau yn yr [[Alban]] o rhwng 2,000 a 2,499 tr (609.6 a 761.7 m), gydag amlygrwydd o 150 m (490 tr). Cyhoeddwyd y rhestr hon yn gyntaf gan Alan Dawson mewn llyfr o'r enw ''The Relative Hills of Britain'' ond galwyd y copaoncopäon ar ôl Fiona Torbet (née Graham) a luniodd restr debyg tua'r un pryd. Dawson sy'n cynnal y rhestr hyd heddiw (2011), rhestr o 224 bryn wedi'u rhannu fel a ganlyn: Yr Ucheldir i'r de o Great Glen 92; yr Ucheldir i'r gogledd o'r Great Glen 84; Canol a de'r Alban 23; Ynys Skye 10; Mull 7; Harris 3; Jura 2; Arran 1; Rum 1 a de Uist 1.
Yn 2004 cyhoeddodd Dawson restr o Gopaongopäon Grahams (Saesneg: Graham Tops) yn yr Alban i lawr i 610 m o ran uchder a 30 m o ran uchder cymharol. Ceir 777 ohonyn nhw.
===Murdos===
[[Delwedd:Drifts, Beinn Eunaich - geograph.org.uk - 125795.jpg|bawd|Murdo: [[Beinn Eunaich]], [[Ucheldir yr Alban]].]]
Mae'r rhain yn debyg iawn i'r Munros ac yn cynnwys holl gopaongopäon yr Alban dros 3,000 tr, sydd ag uchder gymharol o dros 30 m (98 tr). Ceir 444 ohonyn nhw ar hyn o bryd (2011). Caiff y rhestr hon ei chynnal gan Alan Dawson.
==Y tu allan i'r Alban==
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o Gopaongopäon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaongopäon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Copäon yr Alban dros 610 metr]]
*[[Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 3,000' (y Munros)]]
| 